.jpg) |
| Ảnh minh họa |
Trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước, chuyển đổi số không chỉ đơn giản là ứng dụng, áp dụng công nghệ số, mà cần kết hợp với chuẩn hóa các khâu, công đoạn trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng như các thủ tục, quy trình, quản lý... các hoạt động của chuyển đổi số được hợp thành, từ việc số hóa dữ liệu quản lý, hoạt động của tổ chức; áp dụng công nghệ số để tự động hóa, tối ưu hóa các quy trình nghiệp vụ, quy trình quản lý, hoạt động đào tạo bồi dưỡng, phối hợp công việc đến chuyển đổi toàn bộ mô hình đào tạo, bồi dưỡng tạo thêm giá trị mới cho đơn vị đào tạo, bồi dưỡng. Chuyển đổi số là quá trình kết nối, tích hợp đồng bộ trong hệ thống quản lý và tổ chức thực thi đào tạo, bồi dưỡng trên môi trường số với các công nghệ số. Các mô hình và quá trình đào tạo, bồi dưỡng trong giai đoạn kết nối, chia sẻ thông tin sẽ đặt ra cho tổ chức về tập trung đầu tư nhiều cho sáng kiến, sáng tạo, đổi mới để đạt được “đơn vị đào tạo, bồi dưỡng số”; là động lực để nâng cao tầm nhìn cũng như giá trị của đơn vị. Như vậy, chuyển đổi số giúp nhân sự trong mỗi đơn vị đào tạo, bồi dưỡng có quyền truy cập vào lượng dữ liệu lớn. Nắm bắt tất cả các thông tin về hoạt động đào tạo, bồi dưỡng và dựa trên các dữ liệu này, các nhà quản lý có thể đưa ra các quyết định chính xác, nhanh chóng hơn.
Mục tiêu, nhiệm vụ về chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước
Sự thống nhất các tổ chức quản lý và tổ chức hoạt động đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước sau khi hoàn thiện các điều kiện “cần” về các chương trình, tài liệu sẽ là cơ sở để khi ứng dụng chuyển đổi số, đơn vị đào tạo, bồi dưỡng có thể tự động hóa các thao tác nghiệp vụ và thủ tục, quy trình, tiết kiệm tối đa chi phí cho các hoạt động mà trước đây được thực hiện theo cách thủ công và tốn rất nhiều thời gian, đồng thời cũng luôn coi trọng những sáng kiến làm tăng hiệu quả của đơn vị. Vì vậy, cần đưa ra các quan điểm về mục tiêu và nhiệm vụ nhằm cụ thể hóa cho điều kiện “đủ” này làm cơ sở định hướng cho các tổ chức liên quan.
Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 89/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức nhằm hoàn thiện về hình thức, nội dung, chương trình, tài liệu bồi dưỡng, cũng như phân công tổ chức hoạt động quản lý và cấp chứng chỉ chương trình bồi dưỡng đối với đội ngũ cán bộ nhà nước; công chức các cơ quan Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Từ cuối quý I năm 2022, chương trình, tài liệu bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước theo tiêu chuẩn ngạch công chức và chương trình, tài liệu bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước trước khi bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý đang được Học viện Hành chính quốc gia tiếp tục nghiên cứu, tham mưu để hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để đưa vào tổ chức thực hiện trong năm 2022. Đây không chỉ đảm bảo sự thống nhất trong quản lý về điều kiện “cần”, mà còn là cơ hội để hoàn thiện đáp án cả về điều kiện “đủ” trong chuyển đổi số về hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với đội ngũ cán bộ, công chức trước yêu cầu đặt ra của nền quản trị công quốc gia.
Vì vậy, chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước cần đặt ra mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể mang tính hệ thống, đồng thời xác định các hoạt động chủ trì, phối hợp nhằm tập trung nguồn lực tổ chức, triển khai thực hiện theo lộ trình đặt ra theo kế hoạch, đề án thiết lập.
Về mục tiêu
Hình thành nền tảng số về đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước, tạo cơ hội tiếp cận tốt nhất cho cán bộ, công chức, viên chức tham gia học tập, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng trong các cơ quan nhà nước, đồng thời đổi mới hệ thống quản lý, quản trị cũng như phương thức giảng dạy, học tập nhằm mang lại những giá trị mới, chất lượng, hiệu quả mang tính đồng bộ trong hệ thống hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước.
Về nhiệm vụ
Triển khai hệ thống thông tin quản lý về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức liên quan đến các dữ liệu và chương trình bòi dưỡng theo tiêu chuẩn ngạch, chức danh nghề nghiệp, các chương trình nâng cao năng lực khác trong lĩnh vực quản lý nhà nước, chú trọng các thủ tục, quy trình ứng dụng công nghệ số, các dịch vụ hỗ trợ trong hệ thống, tạo nên các kho học liệu chia sẻ trực tuyến và một phần tài liệu học tập, cần ứng dụng công nghệ tự động hóa, tạo nền tảng chung về sử dụng cơ sở dữ liệu, kết nối với Cổng dịch vụ công quốc gia, nhằm phục vụ tốt nhất cán bộ, công chức, viên chức tham gia học tập suốt đời.
Như vậy, nhiệm vụ đặt ra là xây dựng Cổng thông tin điện tử và xây dựng hệ thống phần mềm, ứng dụng công nghệ điện tử và cơ sở dữ liệu chuyển đổi. Việc xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu cần triển khai ở tất cả các đơn vị đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước (từ cơ sở vật chất, trang thiết bị đến hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, chương trình, tài liệu, đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên...) và các tổ chức quản lý nhà nước về hoạt động này. Từ đó kết nối trong toàn hệ thống đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương nhằm thực hiện công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý nhà nước theo quy định. Ứng dụng công nghệ thông tin hướng tới môi trường kết nối, hoàn thiện nền tảng kết nối. Khai thác và ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), các dữ liệu nền tảng lớn để đưa vào ứng dụng, chia sẻ dữ liệu, quản lý mã định danh, xác định người dùng trên môi trường số kết nối, thực hiện số hóa các nguồn lực trên mạng internet vạn vật (IoT); bên cạnh đó ứng dụng công nghệ thông tin cũng hướng tới quản lý toàn bộ các bộ phận hoạt động đào tạo, bồi dưỡng mang tính kết nối liên thông, nhằm chia sẻ những tiến bộ trong quản trị thiết thực, hiệu quả.
Phát triển hệ sinh thái chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, xác định việc đổi mới mô hình dạy và học phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, tổ chức các hội thảo, tọa đàm về tiêu chuẩn, kỹ năng số để thúc đẩy ứng dụng, hướng tới sự đổi mới, sáng tạo, nhất là các bài giảng điện tử, các kho học liệu chia sẻ và các tài liệu khác; đồng thời phát triển các ứng dụng nền tảng số, nhất là các hoạt động dạy, học, kiểm tra, thi trực tuyến. Kết hợp nền tảng dạy học với nền tảng quản lý của đơn vị đào tạo, bồi dưỡng, IoT đảm bảo hoạt động hiệu quả.
Xây dựng các chính sách về cơ sở dữ liệu từ thiết lập, quản lý, chia sẻ, khai thác, các chế tài về khóa học, nội dung, hình thức, phương pháp dạy và học cũng như quyền lợi và nghĩa vụ trong hoạt động phối hợp đào tạo, bồi dưỡng nhằm thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và hiệu quả hoạt động quản lý. Tổ chức bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức quản lý và đội ngũ giảng viên về làm việc trên môi trường số, đảm bảo yêu cầu về nhân lực chuyển đổi số, theo đó đưa ra quy định thống nhất về năng lực số cho người dạy, người học và người quản lý. Thiết kế một ngôi nhà chung về hoạt động đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước đảm bảo thực hiện số hóa triệt để, đẩy mạnh các dịch vụ công trực tuyến để các hoạt động hoạt động đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước được thực hiện chủ yếu trên môi trường mạng kết nối, chia sẻ, minh bạch, đồng thuận và trách nhiệm, đồng nghĩa với một thiết chế chung về hoạt động này dưới dạng một văn bản quy phạm pháp luật sớm được ban hành từ Chính phủ.
Một số hoạt động chuyển đổi số trong đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước thời gian qua
Ngày 27/9/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong đó nhấn mạnh yêu cầu cấp bách để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Trên cơ sở đó, Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW; Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 14/01/2020 về thúc đẩy phát triển công nghệ số Việt Nam; Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 phê duyệt chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng 2030. Đây là những cơ sở chính trị, pháp lý để các ngành, lĩnh vực ở Trung ương và chính quyền địa phương đề ra các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp theo lộ trình, định hướng để thực hiện triển khai chuyển đổi số.
Đối với lĩnh vực giáo dục, đào tạo nói chung được xác định là một trong tám lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu trong Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Về chuyển đổi số trong đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước, cần tập trung vào hai nội dung cơ bản là chuyển đổi số trong công tác quản lý đào tạo, bồi dưỡng và chuyển đổi số trong công tác giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học. Về chuyển đổi số quản lý, việc chuyển đổi để số hóa hệ thống cơ sở dữ liệu trong hệ thống quản trị liên thông, trên môi trường ứng dụng các công nghệ 4.0 (AI, blockchain, phân tích dữ liệu...) để quản lý, điều hành, dự báo, hỗ trợ ra quyết định một cách nhanh chóng, chính xác trong quản lý hoạt động phục vụ đào tạo, bồi dưỡng, quản trị của đơn vị đào tạo, bồi dưỡng và quản lý nhà nước đối với đơn vị đào tạo, bồi dưỡng. Về chuyển đổi số trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học, gồm số hóa chia sẻ học liệu về chương trình, tài liệu điện tử, phần mềm bài giảng điện tử, kho bài giảng e-learning, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, tình huống, thư viện số, hệ thống đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến, các hoạt động, kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu khoa học, đề tài, đề án... Các hoạt động này, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng bước đầu có những kinh nghiệm trong giai đoạn phòng, chống dịch bệnh COVID-19 vừa qua.
Thực trạng về tiếp cận với chuyển đổi số trong đào tạo, bồi dưỡng hiện nay, nhiều chuyên gia giáo dục và công nghệ cho rằng, khó khăn cần vượt qua trong giai đoạn tới sẽ không chỉ là việc đầu tư vào công nghệ và hạ tầng cơ sở mà cần giải bài toán về nguồn nhân lực. Bởi vì, trong bối cảnh hiện nay, việc đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là chìa khóa giúp nâng cao khả năng chuyển giao và hấp thụ công nghệ. Việc thay đổi tư duy của đội ngũ nhân sự quản lý và phương pháp dạy học của đội ngũ giáo viên, giảng viên là điều không hề dễ dàng, ngay cả đến đối tượng người học cũng khó khăn trong tiếp cận, khi hàng năm vẫn được bồi dưỡng nâng cao kỹ năng truyền thống. Trong bối cảnh đó các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương đã chủ động trang bị cho mình các kiến thức về chuyển đổi số, mục tiêu và cách tiếp cận cũng đa dạng.
Điển hình trong năm 2021, Cục Kiểm soát thủ tục hành chính (Văn phòng Chính phủ) phối hợp với Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp (Expertise France), Đại học Bách khoa Paris và Trường Hành chính công Pháp hỗ trợ tổ chức các khóa đào tạo về “Chuyển đổi số trong cơ quan quản lý nhà nước”. Học viên là lãnh đạo quản lý, công chức của một số bộ, cơ quan trực tiếp thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số, xây dựng phát triển chính phủ điện tử, bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Khóa học bao gồm ba phần: Công nghệ phục vụ quản lý; Đổi mới cùng và lấy người dùng làm trung tâm; Đồng hành, hỗ trợ quá trình chuyển đổi. Chương trình cung cấp kiến thức căn bản và chuyên sâu về chuyển đổi số, về trí tuệ nhân tạo và dữ liệu cho quản lý, xác thực định danh trên môi trường số, các vấn đề về an toàn thông tin, trước khi tiếp cận nội dung đổi mới trong chuyển đổi số cùng người dùng ra sao, cách thức đổi mới lấy người dùng làm trung tâm, đơn giản hóa quản lý công và đánh giá quá trình đổi mới.
Tại một số địa phương, triển khai nhiều cách tiếp cận chuyển đổi số về nhiệm vụ quản lý nhà nước. Ví dụ, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành Kế hoạch số 246/KH-UBND ngày 26/7/2021 về việc đào tạo, tập huấn 02 khóa: nâng cao nhận thức, định hướng và triển khai chiến lược chuyển đổi số cho lãnh đạo các cấp và xây dựng văn hóa chính quyền số năm 2021. Mục đích, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; gắn đào tạo, bồi dưỡng với nhu cầu và định hướng phát triển lâu dài; xây dựng và nâng cao năng lực kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn tỉnh; định hướng và xác định được lộ trình cũng như chiến lược chuyển đổi số tại các cơ quan, đơn vị trên toàn tỉnh; xây dựng giá trị cốt lõi của văn hóa chính quyền số, văn hóa với đồng nghiệp, với người dân thông qua chiến lược thực hiện chuyển đổi số trong quản trị công; hình thành nên giá trị cốt lõi, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt tự tin vào tầm nhìn, sứ mệnh và tôn chỉ định hướng của đơn vị trong hiện tại và tương lai; nhận biết và ứng dụng được ưu thế của trí tuệ nhân tạo (AI) và quản lý dữ liệu lớn trong quản trị công. Đây được cho là hàm ý tương đối đầy đủ về mục tiêu đặt ra.
Khi nghiên cứu vấn đề chuyển đổi số trong giáo dục nói chung cũng như chuyển đổi số đối với hệ thống đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước mang tính quốc gia, nhiều ý kiến cho rằng phải xem xét đến các yếu tố ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến hoạt động bồi dưỡng, theo đó cần chú trọng đến các lĩnh vực cơ bản như: chiến lược, môi trường, văn hóa, công nghệ, các bên liên quan và điều quan trọng nhất là yếu tố con người - từ nhận thức đến các tư duy khởi động.
Những định hướng về chuyển đổi số trong đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước trong giai đoạn tới
Về cơ quan chủ trì và phối hợp quản lý
Nghị định số 89/2021/NĐ-CP quy định: Bộ Nội vụ xây dựng, ban hành và quản lý chương trình bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước theo tiêu chuẩn ngạch công chức; chương trình bồi dưỡng theo yêu cầu vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý. Như vậy, Bộ Nội vụ có thể nghiên cứu, xây dựng hình thành một Đề án về “Chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước” trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để tổ chức thực hiện sau khi hoàn thiện các chương trình bồi dưỡng. Theo đó, Bộ Nội vụ là đơn vị chủ trì, tổ chức triển khai theo quyết định phê duyệt; trách nhiệm phối hợp triển khai là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông (ví dụ, Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện nội dung chuyên môn về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin; Bộ Tài chính về cấp ngân sách cho các bộ thực hiện chuyển đổi số), cùng sự tham gia vào cuộc của các bộ, ngành Trung ương và chính quyền địa phương cấp tỉnh (cơ quan quản lý các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng tương ứng).
Về vị trí trung tâm và phối hợp của tổ chức đào tạo, bồi dưỡng
Nghị định số 89/2021/NĐ-CP quy định Học viện Hành chính Quốc gia là cơ sở tổ chức bồi dưỡng các chương trình về ngạch, vị trí việc làm cho công chức nhà nước (cấp cao và trung), nhất là phương pháp sư phạm giảng dạy quản lý nhà nước trong hệ thống cơ sở đào tạo, bồi dưỡng và cơ sở đào tạo, nghiên cứu. Điều này khẳng định vai trò thực tế trong thời gian qua với vị trí là “Trung tâm quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước” (thuộc Bộ Nội vụ) là đầu mối với các đơn vị đào tạo, bồi dưỡng của các bộ, ngành Trung ương và các trường chính trị cấp tỉnh có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương, tổ chức thực hiện. Việc thiết lập vị trí trung tâm và phối hợp của các tổ chức đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước tạo nên một hệ thống mạng lưới liên thông, không chỉ chia sẻ rộng rãi kho dữ liệu bài giảng, tài liệu, chương trình, kinh nghiệm về công tác quản lý, thiết kế mô hình, phương pháp dạy và học, cũng như sự đa dạng hình thức khóa học, mà còn thống nhất về hệ thống tiêu chí trong kiểm định, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng theo công nghệ mang tính thời đại.
Nếu đề án được triển khai sẽ là sự khởi nguồn về cơ sở lý luận, thực tiễn, làm rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện cụ thể cho các đơn vị đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước, các cơ quan chủ quản về chuyển đổi số trong đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước, trong hệ thống từ Trung ương đến địa phương. Chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước cần có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến hoạt động đào tạo, bồi dưỡng quản lý nhà nước, nhằm khai thác hiệu quả các nguồn lực chất lượng mới từ chuyển đổi số, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong kỷ nguyên số, từng bước thực hiện các nguyên lý của quản trị công quốc gia./.
--------------------------
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
2. Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 14/01/2020 về thúc đẩy phát triển công nghệ số Việt Nam.
3. Chính phủ, Nghị định số 89/2021/NĐ-CP ngày 18/10/2021 và Nghị định số 101/2017/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức.
4. Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
5. Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 phê duyệt Chiến lược phát triển chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng 2030.
6. Nguyễn Mạnh Hùng, Kinh nghiệm phát triển kinh tế số ở một số quốc gia và giá trị tham khảo với Việt Nam, Báo điện tử Học viện Chính trị Công an nhân dân, ngày 15/4/2021.
7. Lữ Đăng Nhạc, Một số vấn đề về chuyển đổi số trong hoạt động bồi dưỡng ở cơ sở giáo dục đại học, Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông tháng 4/2021.
PGS.TS Phạm Đức Chính, Học viện Hành chính Quốc gia
