Giai đoạn 2010 - 2020, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tham mưu cho UBND tỉnh đề xuất và được Bộ KH&CN nhất trí hỗ trợ 16 dự án thuộc Chương trình nông thôn miền núi. Các dự án tập trung vào khai thác tiềm năng, lợi thế, góp phần phát triển KT - XH tại địa phương.
Công ty TNHH Xây dựng Miền Tây đầu tư phát triển vùng chè Phja Đén (Nguyên Bình).
Từ năm 2010 đến nay, tỉnh được Bộ KH&CN phê duyệt 16 dự án gồm: 9 dự án thuộc Trung ương quản lý, 7 dự án ủy quyền địa phương quản lý thuộc Chương trình “Hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH&CN phục vụ phát triển KT - XH nông thôn và miền núi” với tổng kinh phí trên 92,110 tỷ đồng, trong đó, nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước 41,83 tỷ đồng, nguồn đối ứng của các đơn vị chủ trì trên 50,280 tỷ đồng.
Các dự án tập trung khai thác tiềm năng, thế mạnh của địa phương trong phát triển cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế như: Dự án “Ứng dụng tiến bộ KH&CN phát triển vùng nguyên liệu, sản xuất chè xanh chất lượng cao tại huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng”, dự án trồng hơn 20 ha chè xanh, xây dựng nhà xưởng với diện tích 360 m2; xây dựng nhà khung lưới hong chè và sân bê tông phơi chè, đào tạo, tập huấn cho 10 cán bộ kỹ thuật, trên 300 nông dân… Dự án giúp đơn vị mở rộng lĩnh vực sản xuất mới, đa dạng hóa sản phẩm, tạo việc làm cho 40 lao động, 40 hộ dân tại địa phương chuyển từ sản xuất nông nghiệp thuần nông sang cơ cấu kinh tế trang trại, vườn đồi có áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Việc xây dựng mô hình 20 ha chè xanh tại Phja Đén góp phần chống xói mòn, rửa trôi, tạo môi trường, cảnh quan đẹp gắn phát triển chè với du lịch sinh thái tại địa phương.
Dự án xây dựng mô hình sản xuất rau, hoa ôn đới tăng thu nhập cho người dân khu vực Phja Đén, huyện Nguyên Bình được triển khai nhằm ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến để khai thác tối đa lợi thế về điều kiện tự nhiên của vùng Phja Đén, góp phần phát triển KT - XH của địa phương. Dự án đào tạo 10 kỹ thuật viên về quy trình trồng và chăm sóc rau, hoa; tập huấn cho 500 lượt hộ dân về kỹ thuật trồng, chăm sóc rau, hoa cho các hộ dân 2 xóm Phja Đén, Pù Vài, xã Thành Công; xây dựng vườn ươm cây giống với diện tích 200 m2. Căn cứ điều kiện tự nhiên và nhu cầu của thị trường, dự án đã lựa chọn và đưa vào trồng các loại rau như: bắp cải, súp lơ, đậu Hà Lan và hoa ly, lay ơn, tuy líp… Mô hình của dự án tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật sản xuất rau theo tiêu chuẩn VietGAP, từ việc chọn nguồn nước tưới, công nghệ tưới, chọn giống, đất trồng, phân bón, cách phòng trừ sâu bệnh tới thu hoạch, sơ chế... Nhờ việc ứng dụng công nghệ phù hợp và áp dụng theo đúng quy trình kỹ thuật, các mô hình rau, hoa đều phát triển tốt và cho năng suất, hiệu quả kinh tế cao. Cụ thể, mô hình cải bắp cho năng suất 27 tấn/ha, lợi nhuận trên 30 triệu đồng/ha; mô hình súp lơ năng suất đạt 18 tấn/ha, lợi nhuận trên 50 triệu đồng; mô hình đậu Hà Lan năng suất đạt 7 tấn/ha, lợi nhuận gần 30 triệu đồng; mô hình hoa lay ơn đạt trên 80 triệu đồng/ha; mô hình hoa ly đạt 300 triệu đồng/ha; mô hình hoa tuy líp đạt trên 200 triệu đồng/ha.
Đối với 2 dự án ứng dụng tiến bộ KH&CN phát triển chăn nuôi gia cầm và trồng một số giống cây ăn quả năng suất, chất lượng cao được triển khai thực hiện trên địa bàn xã Trường Hà (Hà Quảng) góp phần đạt các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Đã xây dựng được 4 mô hình chăn nuôi gia cầm, 5 mô hình cây ăn quả gồm: mô hình nuôi gà trứng HA sinh sản 4.000 con, quy mô 100 con/hộ; mô hình nuôi gà Mía lai thương phẩm 10.000 con, quy mô 100 con/hộ; mô hình nuôi vịt sinh sản 1.000 con, quy mô 50 con/hộ; mô hình nuôi chim bồ câu Pháp quy mô 25 đôi/hộ; mô hình chuối tiêu hồng với diện tích 5 ha, năng suất đạt 35 - 40 tấn/ha; mô hình trồng táo Đài Loan và đại táo với diện tích 2 ha, năng suất trung bình khoảng 3 - 5 kg/cây; mô hình trồng 5 ha na dai, mô hình trồng ổi Đài Loan với diện tích 3 ha, năng suất trung bình 4 - 6 kg/cây. Tập huấn, chuyển giao cho nhân dân làm chủ quy trình công nghệ chăn nuôi, thú y phòng bệnh gà trứng HA sinh sản, gà Mía lai thương phẩm, vịt sinh sản, chim bồ câu Pháp và quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc các loại cây ăn quả. Hiện nay, mô hình chim bồ câu Pháp, ổi Đài Loan, nuôi gà trứng HA được người dân duy trì và phát triển.
Dự án “Ứng dụng KH&CN xây dựng mô hình liên kết sản xuất gạo đặc sản nếp Hương tại huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng” góp phần tăng thu nhập cho người dân huyện Bảo Lạc, tăng quy mô sản xuất từ 50 ha/vụ lên 100 ha/vụ tại các xã: Xuân Trường, Khánh Xuân, Phan Thanh. Trong đó có 25 ha được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, sản phẩm gạo nếp Hương được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh...
Nhìn chung, các dự án đã và đang triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh đều xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của địa phương, các công nghệ được chuyển giao của dự án tập trung vào nghiên cứu ứng dụng đổi mới công nghệ để đưa ra các sản phẩm mới có thế mạnh nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của địa phương, giải quyết việc làm cho nhiều lao động. Mặc dù số lượng, quy mô các dự án được đề xuất và triển khai thực hiện còn ít nhưng kết quả đạt được giúp địa phương xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ KH&CN có khả năng nhân rộng, tạo ra các sản phẩm mới có chất lượng, hiệu quả kinh tế cao.
Với mục tiêu đến năm 2025, cả nước xây dựng được ít nhất 2.200 mô hình ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN có hiệu quả, trong đó có ít nhất 30% mô hình thực hiện ở miền núi, vùng dân tộc thiểu số; chuyển giao ít nhất 3.000 lượt công nghệ tiên tiến ở các lĩnh vực KH&CN theo Quyết định số 1747/QĐ-TTg ngày 13/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN thúc đẩy phát triển KT - XH nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2025, năm 2021, Sở KH&CN kịp thời tổng hợp, tham mưu cho UBND tỉnh xem xét, đề xuất với Bộ KH&CN danh mục các dự án thuộc Chương trình hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN, thúc đẩy KT - XH nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2025 ngày càng phát triển.
