VNHN - ASEAN luôn khẳng định tầm quan trọng của UNCLOS trong vai trò “Hiến pháp về biển và Đại dương”, là nền tảng cho việc thiết lập trật tự pháp lý nhằm điều chỉnh mọi hoạt động trên biển của các quốc gia.
Cùng với các nước ASEAN, Việt Nam đã nỗ lực đưa nguyên tắc này vào các văn kiện của ASEAN, trong đó quan trọng nhất là Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông ngày 4/11/2002 (DOC) cũng như Tuyên bố 6 điểm ngày 20/7/2012 của ASEAN về Biển Đông.
Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 được coi là “Hiến pháp về biển và đại dương”, là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động sử dụng và hợp tác về biển ở cấp độ quốc gia, khu vực và thế giới. Cho tới nay, Công ước đã có 168 quốc gia thành viên và hầu hết các quy định của Công ước đã trở thành tập quán quốc tế. Vì vậy, Công ước được đánh giá là văn kiện pháp lý quốc tế toàn cầu quan trọng thứ hai sau Hiến chương Liên Hợp Quốc trong giai đoạn sau năm 1945.
Tại Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) lần thứ 9 và Diễn đàn Biển ASEAN Mở rộng (EAMF) lần thứ 7, một loạt các văn bản hợp tác về biển đã được các nước ASEAN thông qua như: Tuyên bố của lãnh đạo cấp cao ASEAN về chống rác thải trên biển và Khung hành động nhằm xử lý vấn nạn rác thải, sáng kiến lập Mạng lưới ASEAN về chống đánh bắt cá trái phép, không khai báo và không theo quy định (IUU), đề xuất nghiên cứu về chính sách nghề cá chung của ASEAN, Quy tắc hướng dẫn về tương tác trên biển do các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN thông qua.
Bên cạnh đó, các nước ASEAN cũng đã có nhiều hoạt động xây dựng củng cố lòng tin, trao đổi kinh nghiệm và nâng cao năng lực cho các nước trong việc thực thi các luật lệ trên biển. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho biết, trong 25 năm qua, Việt Nam luôn đề cao tôn chỉ và mục tiêu của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, đồng thời có nhiều nỗ lực thực thi Công ước trên Biển Đông.
Tàu thuyền neo đậu tại cảng An Thới, huyện đảo Phú Quốc (Kiên Giang). Ảnh: TTXVN
Trên tinh thần thượng tôn pháp luật, Việt Nam chủ trương kiên trì giải quyết các bất đồng trên biển bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982. Thực hiện chủ trương này, Việt Nam đã tiến hành đàm phán và ký các điều ước quốc tế về phân định biển với các quốc gia láng giềng như Thái Lan, Trung Quốc, Indonesia.
Hiện nay, Việt Nam cũng đang tích cực thúc đẩy đàm phán phân định khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc, phân định vùng đặc quyền kinh tế với Indonesia và phân định biển với các quốc gia láng giềng khác. Việt Nam cũng thúc đẩy hợp tác quốc tế về biển với hình thức hợp tác đa dạng và nội dung ngày càng đi vào chiều sâu nhằm khai thác tối đa các tiềm năng của biển cũng như giải quyết.
Xử lý các thách thức đặt ra nhằm tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định tại Biển Đông. Trong lĩnh vực hợp tác cùng phát triển, Việt Nam luôn sẵn sàng trao đổi với các quốc gia trên cơ sở quy định của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và các tiêu chí của Mục tiêu phát triển bền vững số 14 về bảo tồn và sử dụng bền vững biển, đại dương và tài nguyên biển thuộc Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc.
Với chủ trương này, Việt Nam đang duy trì các cơ chế về hợp tác cùng phát triển với các nước ven Biển Đông như hợp tác tài nguyên khoáng sản khu vực thềm lục địa chồng lấn với Malaysia, hợp tác nghề cá và dầu khí tại Vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc./. Việt Nam đã hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý và sử dụng biển trên cơ sở phù hợp với UNCLOS. Trong đó, quan trọng nhất là Luật Biển Việt Nam năm 2012 - cơ sở pháp lý quan trọng để Việt Nam thực hiện quản lý, bảo vệ và phát triển kinh tế biển, đảo.
