VNHN - Văn Thánh - Khổng Miếu Tam Kỳ, là một phần quần thể kiến trúc lịch sử văn hóa nghệ thuật độc đáo, hội tụ đầy đủ những nét truyền thống văn hóa dân gian, dân tộc. Đây là nơi thờ đức Khổng Tử và tổ chức huấn học về tư tưởng Nho giáo, với kiến trúc nghệ thuật độc đáo có niên đại hơn 300 năm ở vùng đất xứ Quảng.
Hàng năm UBND TP Tam Kỳ tổ chức lễ Hội xuân tại đây với nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật, trò chơi dân gian đặc sắc
Nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật tại đây vào những dịp lễ tết, cho các tầng lớp nhân dân, học sinh, sinh viên vui chơi
Nhằm tạo điều kiện cho người dân vui chơi trong dịp tết đồng thời phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, sáng ngày 20,1 tại Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia Văn thánh Khổng miếu, UBND TP Tam Kỳ đã khai mạc Hội xuân - Canh Tý 2020 với nhiều chương trình văn hóa, văn nghệ, hô hát bài chòi, hát tuồng, thi nấu banh chưng, bánh tét, cờ tướng, các trò chơi dân gian, Hội xuân cũng là nơi trưng bày nhiều sách báo, tạp chí, tranh, ảnh, vv... Theo kế hoạch, hội xuân – Canh Tý 2020 sẽ kết thúc vào ngày 16 tháng Giêng (Âm Lịch).
Theo tài liệu sưu tầm được cũng như nội dung còn lưu lại trên bia đá, bia gỗ tại Văn Thánh- Khổng Miếu, để tỏ lòng thành kính Đức Khổng Tử và là nơi huấn học tôn thờ tư tưởng nho gia, đề cao việc học, tôn vinh các vị học rộng tài cao có công giúp dân, giúp nước, phát huy truyền thống hiếu học động viên, khuyến khích con cháu học tập, đầu năm 1840 các quan viên, chức sắc, nhân sĩ kính đơn lên huyện Hà Đông xin xây dựng và vận động các vị khoa bảng, cử nhân, chức sắc đóng góp tiền bạc xây dựng Văn Miếu. Ngày 14 tháng 6 năm Canh Tý, Minh Mạng thứ 21 (1840) khởi công xây dựng Văn Thánh tại xã Chiên Đàn (nay là trường THCS Trần Phú, huyện Phú Ninh). Đến ngày 20 tháng 1 năm Tân Sửu (1842) khánh thành.
Văn Thánh-Khổng Miếu là quần thể di tích kiến trúc lịch sử văn hóa nghệ thuật, hội tụ nét truyền thống văn hóa dân gian, dân tộc vùng đất xứ Quảng.
UBND TP Tam Kỳ đã khai mạc Hội xuân - Canh Tý 2020 với nhiều chương trình văn hóa, văn nghệ... trưng bày nhiều sách báo, tạp chí, tranh, ảnh
Nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống cũng như tôn vinh những tấm gương hiếu học, khuyến học, khuyến tài xứ Hà Đông
Văn Thánh-Khổng Miếu là quần thể di tích kiến trúc lịch sử văn hóa nghệ thuật, hội tụ nét truyền thống văn hóa dân gian, dân tộc vùng đất xứ Quảng. Trải qua nhiều biến cố lịch sử chiến tranh và sự tàn phá của thiên nhiên, nên khu Văn Miếu đã bị hư hỏng và xuống cấp, thể theo nguyện vọng của các chức sắc và nhân dân địa phương, các vị thân hào, nhân sĩ đương thời đứng ra quyên góp tiền bạc và di dời vào hướng nam khoảng 2 km, thuộc làng Mỹ Thạch, xã Kỳ Hương, tỉnh Quảng Tín (cũ) (nay là khu Văn Thánh- Khổng Miếu, phường Tân Thạnh, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam). Văn Miếu được khởi công xây lại vào tháng 5 năm 1963, hoàn thành năm 1970 trên một khu đất rộng 6.200m²; nằm bên cạnh đường Phan Bội Châu, thuộc khối phố Mỹ Thạch Bắc, phường Tân Thạnh, TP Tam Kỳ. các hạng mục được trùng tu, phục dựng gồm Miếu chính, tháp chuông, tháp trống theo nguyên trạng; lấy tên là Khổng Miếu hoàn thành năm 1970. Khu di tích Văn Thánh- Khổng Miếu với quần thể di tích bao gồm chánh điện, hậu điện, tháp chuông, tháp trống, hai dãy nhà cầu, nhà cổ dân gian Quảng Nam, cầu bắc qua hồ sen và cổng Tam quan. Đây là nơi thờ đức Khổng Tử và tổ chức huấn học về tư tưởng Nho giáo, với quần thể lịch sử văn hóa kiến trúc nghệ thuật độc đáo, hội tụ nét truyền thống văn hóa dân gian, dân tộc có niên đại hơn 300 năm.
Với kiến trúc lịch sử văn hóa nghệ thuật độc đáo cầu bắc qua hồ sen và cổng Tam quan. Đây là nơi thờ đức Khổng Tử và tổ chức huấn học về tư tưởng Nho giáo, các vị tiên triết, tiền hiền, có công giúp nước
Hồ bán nguyệt bắc qua hồ sen và cổng Tam quan được xem là một kiến trúc nghệ thuật độc đáo
Văn thánh - Khổng Miếu sau khi phục dựng gồm các hạng mục chính điện, hậu điện, tháp chuông, tháp trống, hai dãy nhà cầu, nhà cổ dân gian Quảng Nam, cầu bắc qua hồ sen và cổng Tam quan. Chính điện được xây dựng theo lối kiến trúc 3 gian 2 chái, trên mái trang trí hình nhị long tranh châu; bốn góc mái có gắn hình tượng những đám mây cách điệu. Hai bên bậc cấp vào chính điện và hàng cột trước chính điện đều được trang trí hình rồng, có cẩn mảnh sành và tô vẽ màu rực rỡ sắc sảo. Bên trong chính điện làm bằng gỗ mít, kết cấu theo lối kiến trúc cổ và được chạm khắc tinh xảo; gian chính giữa thờ đức Khổng Tử, còn lại thờ các vị tiên triết, tiền hiền, tiên Nho. Chính điện còn thường sử dụng vào việc huấn đạo, dạy học và hành lễ.
Theo tài liệu sưu tầm được cũng như nội dung còn lưu lại trên bia đá, bia gỗ tại Văn Thánh- Khổng Miếu, để tỏ lòng thành kính Đức Khổng Tử ở gian chính giữa còn lại thờ các vị tiên triết, tiền hiền, tiên Nho.
Hai dãy nhà cầu hai bên được lợp ngói âm dương (phục dựng năm 2011), được chống đỡ bằng các trụ cột bằng gỗ kiền kiền. Nơi đây dùng để che nắng, mưa cho những chức sắc, người dân đến tế lễ vật vào miếu chính, cũng như xem hội dân gian cờ tướng, cờ người, hô hát bài chòi, dân ca... Hai ngôi nhà cổ dân gian kề hồ bán nguyệt (phục dựng năm 2011) với kiến trúc nhà truyền thống 3 gian 2 chái; bên trong có nhiều đường nét chạm khắc gỗ, mái ngói âm dương được thể hiện qua bàn tay khéo léo của những nghệ nhân làng mộc Hội An. Vào dịp tế lễ, ngôi nhà cổ dân gian được sử dụng làm nơi chuẩn bị lễ vật, bày biện các lễ nghi trước khi đưa vào chính điện tế lễ. Nơi đây còn dùng để hội họp, thi họa, thi cờ; là nơi tín hữu dừng chân trước khi tiến hành lễ, đồng thời để trưng bày một số nội dung, hình ảnh tôn vinh thân thế, sự nghiệp của các nhân vật lịch sử, những tấm gương hiếu học thành tài, có đức của người Hà Đông xưa - Tam Kỳ nay.
Nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, giá trị di tích lịch sử. vào những dịp lễ tết, các tầng lớp nhân dân, học sinh, sinh viên thường vào Văn Thánh - Khổng Miếu dâng hương, tham quan, vãng cảnh. Đặc biệt, vào dịp lễ hội tháng Giêng hàng năm thường diễn ra các hoạt động sinh hoạt văn hóa dân gian đậm đà bản sắc dân tộc, tôn vinh, truyền thống hiếu học xứ Hà Đông. Đây là nơi vào dịp tháng 7 (âm lịch) hàng năm tổ chức phát thưởng giải thưởng Phan Chu Trinh, giải thưởng tôn vinh khuyến học, khuyến tài, giải thưởng cao nhất của thành phố Tam Kỳ về khuyến học, tổ chức các hoạt động như tổ chức đêm thơ Tết Nguyên Tiêu, hô hát bài chòi, các trò chơi dân gian giải trí.
Đây là một điểm đến hấp dẫn đối với khách tham quan, cũng như những nhà nghiên cứu lịch sử, kiến trúc có dịp đến với thành phố Tam Kỳ.
