TS. Phạm Quang Sơn - nguyên Phó Viện trưởng, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là tác giả của nhiều công trình khoa học ý nghĩa, giá trị được ứng dụng sâu rộng trong lĩnh vực địa chất. Qua những tư liệu, thông tin khoa học về TS. Sơn, tôi càng thêm ấn tượng, khâm phục chặng đường miệt mài, tận tâm làm việc và cống hiến mà ông đã đi qua.
TS. Phạm Quang Sơn.
TS. Phạm Quang Sơn sinh năm 1957 tại thị trấn Phả Lại, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương (nay là thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương), nhưng nguyên quán ông tại vùng ven biển Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Những năm tháng ấu thơ đến khi trưởng thành, ông gắn trọn với mảnh đất Phủ Lý, Hà Nam và coi nơi đây như quê hương thứ hai của mình. Đi qua những năm tháng tuổi thơ gian khó, nhọc nhằn, chứng kiến cảnh bom đạn chiến tranh giày xéo quê hương, ông đã sớm nuôi dưỡng cho mình ý chí phấn đấu, nỗ lực học tập để mai này phục vụ đất nước. Miệt mài học tập và đạt những kết quả cao, tốt nghiệp THPT, ông dự thi và đỗ ngay vào trường ĐH Bách Khoa Hà Nội với số điểm cao. Với thành tích này, sau đó ông đã được NN chọn đi du học tại Liên Xô. Nơi đây, ông theo học chuyên ngành Thủy văn – Hải dương tại ĐH Khí tượng – Thủy văn Odessa – Ukraina. Những khó khăn, bỡ ngỡ khi phải học tập, nghiên cứu tại nước bạn xa xôi với nhiều khác biệt không làm ông vơi đi ngọn lửa nhiệt huyết với khao khát niềm tin chinh phục những đỉnh cao tri thức. Sáu năm học với bao điều bổ ích, nhiều kiến thức quý giá đã hun đúc, bồi dưỡng nên một người trí thức mẫn tiệp của đất nước sau này. Năm 1982, hoàn thành khóa học với tấm bằng tốt nghiệp ĐH loại xuất sắc trên tay, ông trở về và công tác NCKH tại Viện Các Khoa học về Trái đất (tiền thân của Viện Địa chất ngày nay) – thuộc Viện Khoa học Việt Nam ( nay là Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam- VAST). Tại đây, TS. Phạm Quang Sơn tập trung tham gia nhiều đề tài nghiên cứu về vùng biển, các vùng hải đảo và các hệ thống sông ngòi ở Việt Nam thuộc các chương trình nghiên cứu Biển, nghiên cứu Địa lý – Địa chất, Tài nguyên & Môi trường. Đến năm 1990, ông được Nhà nước cử đi thực tập khoa học tại Pháp về công nghệ viễn thám kỹ thuật số (Remote Sensing – RS) và theo học Cao học tại Toulouse (Pháp) về ứng dụng công nghệ vũ trụ - đây là một trong những lĩnh vực công nghệ còn khá mới lạ ở Việt Nam khi đó. Bảo vệ thành công bằng Thạc sĩ chuyên ngành Viễn Thám – GIS tại Paris năm 1995, thì 10 năm sau, ông tiếp tục bảo vệ thành công luận án khoa học và đạt tấm bằng Tiến sỹ tại ĐHQG Hà Nội với kết quả xuất sắc tuyệt đối của HĐNN chấm Luận án Tiến sỹ. Trong quá trình nghiên cứu, học tập từ ThS lên TS ngành KHTN, ông đã là thực tập sinh khoa học tại các Trường ĐH có danh tiếng như: ĐH Louis Pasteur, Strasbourg – Pháp; ĐH Sherbrooke, Québec – Canada…Sau khi bảo vệ thành công luận án TS tại trường ĐHKHTN (ĐHQG Hà Nội) về Viện Địa chất công tác, ông được bầu vào vị trí Phó Viện trưởng, rồi được bổ nhiệm kiêm chức vụ Giám đốc Trung tâm Viễn thám và Geomatic (VTGEO), bổ nhiệm vào ngạch Nghiên cứu viên Cao cấp. Từ đây, TS. Phạm Quang Sơn đã cống hiến và gắn bó trên một “ Chặng đường” mới của một nhà quản lý, lãnh đạo một cơ quan NCKH, vừa có Tâm, vừa có Tài.
TS. Phạm Quang Sơn, nguyên Phó Viện trưởng Viện Địa chất vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch nước.
Có thể nói, TS. Phạm Quang Sơn đã khắc ghi những dấu ấn khó phai mờ trên chặng đường gắn bó với Viện Địa chất ở cương vị là Phó Viện trưởng, một nhà quản lý tâm huyết, nhiệt thành với đội ngũ cán bộ, viên chức của Viện. Nhiều người đánh giá, là lãnh đạo, công việc tương đối bận rộn và phức tạp, nhưng chưa bao giờ đồng nghiệp, nhân viên thấy ông cáu gắt, nổi nóng. Ông luôn ôn tồn, hướng dẫn nhân viên của mình hết sức nhiệt tình, xóa tan khoảng cách giữa cấp trên và cấp dưới. Luôn quan niệm “ Tâm” và “ Tài” là những phẩm chất cốt yếu của người làm công tác quản lý – lãnh đạo. Theo ông, những người “được” quản lý trong khoa học là những người thông minh, thông thái trong cộng đồng, có lòng tự trọng cao, có hiểu biết rộng và có cái nhìn sâu sắc về các vấn đề trong xã hội. Do đó, không thể làm quản lý khoa học thuần túy theo mệnh lệnh như trong quân đội, hay quản lý theo quy định, luật lệ như kiểu một đơn vị làm kinh tế. Người làm công tác quản lý, lãnh đạo giữ vai trò như vị chỉ huy cao nhất của một đội quân, trước hết phải hiểu được đơn vị mình đang chỉ huy có những ưu điểm, nhược điểm nào để từ đó khai thác được điểm mạnh, hạn chế điểm yếu. Trong công tác quản lý của mình, ông thường xuyên rút kinh nghiệm từ những người đi trước, tham vấn các nhà quản lý đã có kinh nghiệm. Khéo léo kết hợp giữa lý và tình, TS. Phạm Quang Sơn luôn giữ cho mình sự ứng sử với cán bộ khoa học theo đúng nghĩa khoa học trước hết là sự chân thành, sự động viên, kính trọng…bởi lẽ nhiều người trong số họ thực sự là bậc thầy của chúng ta về nhiều mặt. Không những thế, ông cũng luôn nhiệt tình, tận tâm với đội ngũ cán bộ trẻ mới làm công tác NCKH, tạo điều kiện thuận lợi trong công việc để họ phấn đấu vươn lên. Với những người làm khoa học lớn tuổi, giàu kinh nghiệm, ông luôn khiêm tốn,tôn trọng và tham vấn họ trong chuyên môn.
Ghi nhận những dấu ấn đóng góp xuất sắc của ông trong công tác nghiên cứu khoa học cũng như quản lý, xây dựng Viện Địa chất xuyên suốt chặng đường tận tâm cống hiến, năm 2021, Chủ Tịch Nước đã quyết định tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba cho TS. Phạm Quang Sơn. Ngày nhận quyết định tặng thưởng, vẻ tự hào, ông bình dị chia sẻ: “ Đây là phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước dành cho cá nhân tôi, nhưng với tôi, đạt được thành quả ý nghĩa trên còn là nhờ sự ủng hộ tạo điều kiện hết lòng của tập thể từ Ban lãnh đạo đến đội ngũ cán bộ viên chức của Viện Địa chất - ngôi nhà thứ 2 mà tôi đã gắn bó sự nghiệp khoa học trong gần 40 năm qua.”
Ban lãnh đạo và tập thể cán bộ viên chức Viện Địa chất chúc mừng TS. Phạm Quang Sơn được trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba.
Nhìn lại chặng đường gần 40 năm hoạt động trong lĩnh vực KH - CN, cùng 15 năm làm Bí thư Chi bộ của Viện, 13 năm quản lý các đơn vị nghiên cứu KH - CN trực thuộc, hơn 12 năm làm Phó Viện trưởng là một hành trình dài với bao thành tích xuất sắc đáng trân trọng, đến nay, ông vẫn luôn miệt mài, trăn trở làm sao để hoàn thành tốt nhất công việc, cống hiến cho sự nghiệp phát triển nền KHCN nước nhà. Bên cạnh công tác quản lý đơn vị, NCKH và đào tạo, hướng dẫn các sinh viên, học viên Cao học, NCS, TS.Phạm Quang Sơn còn thường xuyên chia sẻ với cộng đồng các hoạt động thiện nguyện, hướng tâm về những gia đình, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, vươn lên trong học tập. Đồng thời, ông cũng luôn ủng hộ mạnh mẽ các phong trào khuyến học ở các địa phương, các dòng họ. Những hành động tuy nhỏ bé nhưng ý nghĩa của ông đã góp phần là chìa khóa cho tương lai, góp phần đưa đất nước vươn mình mạnh mẽ, sánh ngang với các cường quốc trên thế giới.
