Chủ trì: Nhà báo Khánh Toàn – Tổng biên tập Tạp chí Môi trường và Cuộc sống
Khách mời tham dự buổi tọa đàm:
Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường
GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
Trung tá Lê Minh Hải – Trưởng phòng, Phòng công tác phòng cháy, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ – Bộ Công an
Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy – Trưởng phòng, Phòng Phương tiện bảo vệ cá nhân – Trung tâm An toàn Lao động, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động
Buổi tọa đàm còn có mặt của các PV, BTV Tạp chí Môi trường và Cuộc sống và các PV của các báo đài đến dự và đưa tin.
Tọa đàm được tường thuật trực tiếp trên Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống – Moitruong.net.vn và tại fanpage của Tạp chí điện tử trường và Cuộc sống – Moitruong.net.vn trên mạng xã hội Facebook (https://www.facebook.com/moitruongvacuocsong)
Toàn cảnh buổi tọa đàm
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Nhà báo Khánh Toàn – Tổng biên tập Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống chia sẻ, thời gian vừa qua, tại một số đô thị lớn như Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh… vấn đề cháy nổ diễn ra hết sức phức tạp, liên tiếp các vụ cháy nổ xảy ra tại chung cư cao tầng đến nhà tập thể, cơ sở sản xuất đã gây thiệt hại về người và tài sản, trong đó các vụ cháy đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường sống của người dân xung quanh. Từ đầu năm 2022 đến nay, trên địa bàn Tp. Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh đã xảy ra hàng chục vụ cháy nghiêm trọng.
Nhà báo Khánh Toàn – Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống phát biểu khai mạc Tọa đàm
Theo báo cáo, hiện nay tại TP. Hà Nội có hơn 1.500 chung cư, tập thể cũ không đảm bảo yêu cầu phòng cháy chữa cháy. Năm 2020, thành phố cũng đã công bố danh tính 79 chung cư mới được xây dựng vi phạm quy định về PCCC. Tại Tp. HCM, Công an thành phố cũng vừa điểm tên 315 doanh nghiệp, sơ sở, công trình chưa nghiệm thu PCCC đã đưa vào sử dụng. Trong đó không chỉ công trình nhà cao tầng, cơ sở sản xuất vi phạm quy định về PCCC mà Trường mầm non cũng vi phạm.
Ngoài ra tại các đô thị lớn vẫn còn các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất nằm xen kẽ trong khu dân cư, do vậy mỗi khi có cháy nổ xảy ra là ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ và môi trường sống của người dân. Những sự cố cháy, nổ đều gây ảnh hưởng đến môi trường do các chất độc hại khuếch tán vào không khí hoặc nguồn nước, sau đó thẩm thấu vào đất, gây nguy hại tới sinh vật và con người trực tiếp hoặc lâu dài.
Theo các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân dẫn đến các vụ cháy, nổ là do công tác phòng cháy, chữa cháy tại các công trình cao tầng, đặc biệt là các tòa chung cư hiện còn tồn tại rất nhiều bất cập. Trong đó nổi bật là tình trạng công trình chưa được nghiệm thu về PCCC đã đưa vào hoạt động. Nhiều công trình xây dựng không đúng quy hoạch, giấy phép xây dựng, báo cáo đánh giá tác động môi trường, không đảm bảo các yêu cầu về an toàn, việc trang bị các thiết bị chưa đáp ứng đúng yêu cầu…
Các cơ sở sản xuất trong khu vực đô thị thì chật hẹp, nằm trong ngõ sâu, việc trang bị các thiết bị chưa đáp ứng đúng yêu cầu, hệ thống thiết bị điện, bảo trì bảo dưỡng, hệ thống báo cháy hư hỏng, thiếu đồng bộ nên không đảm bảo về điều kiện giao thông khoảng cách, an toàn cháy nổ và nguồn nước phòng cháy, chữa cháy.
Nhằm trao đổi, ghi nhận ý kiến của chuyên gia, nhà quản lý về thực trạng, tìm ra nguyên nhân, phân tích các bất cập trong công tác quản lý nhà nước và trong thực tiễn về công tác PCCC. Trên cơ sở đó, đề xuất kiến nghị các giải pháp tổng thể trong phòng ngừa, ngăn chặn, giảm thiểu các vụ cháy trong khu dân cư, nhà ở kết hợp nơi sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an toàn về người và tài sản, đồng thời giảm thiểu những tác động đến môi trường từ những sự cố cháy nổ, hôm nay Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề: “Ảnh hưởng của cháy nổ đối với môi trường tại khu vực đô thị”.
Liên tiếp xảy ra nhiều vụ hỏa hoạn nghiêm trọng
Thảm họa cháy, nổ có thể xảy ra bất cứ ở thời điểm nào, bất cứ nơi nào và thiệt hại do nó gây ra là khôn lường. Một lý do dễ hiểu là hiện nay tại các địa phương tốc độ đô thị hóa tăng nhanh, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, công trình xây dựng với quy mô lớn ngày càng nhiều, tiềm ẩn nguy cơ về cháy, nổ cao, “bài toán” an toàn phòng cháy chữa cháy tại các khu dân cư, nhất là khu dân cư có chen lẫn cơ sở sản xuất, kinh doanh, đang trở nên khó giải hơn bao giờ hết.
Trung tá Lê Minh Hải – Trưởng phòng, Phòng công tác phòng cháy, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ – Bộ Công an
Trung tá Lê Minh Hải – Trưởng phòng, Phòng công tác phòng cháy, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ – Bộ Công an
Đánh giá thực trạng công tác PCCC – CNCH nói chung, cháy nổ tại khu vực đô thị nói riêng trong thời gian qua Trung tá Hải cho biết: Tại các khu đô thị tốc độ phát triển kinh tế – xã hội tăng nhanh, kéo theo đó các dự án công trình, các cơ sở mọc lên nhiều, nổi bật là các tòa nhà dịch vụ thương mại cao tần và trong các khu dân cư có các đối tượng nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh diễn ra phổ biến. Trong công tác kiểm tra nắm bắt tình hình thì các hộ gia đình, nhà ở kết hợp nơi sản xuất, kinh doanh cơ bản đáp ứng yêu cầu về PCCC, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, còn một số tồn tại bằng những lý do khách quan và chủ quan.
Thứ nhất là, còn tồn tại nhiều khu dân cư hiện hữu, mật độ dân cư rất lớn thường chưa đáp ứng về yêu cầu đường giao thông, nguồn nước chữa cháy và khoảnh cách an toàn giữa các nhà. Đặc biệt trong khu phố cổ thường ngõ nhỏ, phố nhỏ.
Thứ hai, nhiều cơ sở hoạt động trong thời gian rất dài, hoạt động trước luật PCCC, các cơ sở chưa được nghiệm thu đã đưa vào sử dụng không đảm bảo quy định về an toàn PCCC.
Thứ ba, nhà ở hộ gia đình, nhà ở sản xuất kinh doanh, cơ sở hoạt động trong các khu dân cư chư đảm bảo các quy định về an toàn PCCC.
Còn một nội dung nữa đó là về lực lượng dân phòng, lực lượng PCCC tuyến cơ sở chưa được quan tâm đúng mức, hoạt động chưa đáp ứng được yêu cầu về “4 tại chỗ”, đặc biệt là người dân chưa tích cực tham gia các hoạt động về PCCC chưa nắm được các kiến thức kỹ năng về PCCC. Dẫn đến khi mà xảy ra sự cố cháy nổ rất lúng túng. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong khi có cháy nổ xảy ra
Trong 1 năm qua Bộ Công an chỉ đạo triển khai chuyên đề tuyên truyền, kiểm tra, hướng dẫn về an toàn PCCCđối với khu dân cư, hộ gia đình, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh, qua một năm tổng kết cơ bản đã đát được một số kết quả nhất định, trong đó số vụ cháy đã giảm, trong 12 tháng 15/4/ 2021-15/4/2022 số vụ cháy trong khu dân cư giảm 227 vụ, giảm 24,6%, khu vực sản xuất kinh doanh dịch vụ văn phòng giảm 119 vụ giảm 21 %, trước tình hình xã hội phát triển thì nguy cơ cháy nổ phức tạp vẫn tiềm ẩn diễn biến phức tạp cần tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở, chủ hộ gia đình và người dân và cơ quan quản lý trong công tác quản lý giảm các vụ cháy nổ.
GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
Đánh giá về công tác phòng chống cháy nổ hiện nay, GS.TS Đặng Thị Kim Chi cho biết: Chúng ta thấy, nhiều khu chung cư, khu vực không quan tâm đên đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy ảnh hưởng đến môi trường, không khí, ảnh hưởng đến chất lượng môi trường, nguồn nước và đất. Mà không chỉ cháy nổ do hóa chất, các vụ cháy nổ nói chung đều ảnh hưởng đến môi trường.
Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường
Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường
Nói về việc, hiện nay, trong các khu dân cư có nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ như: may mặc, hàng thủ công mỹ nghệ (như cói, bèo bồng, thêu ren), gas, xăng dầu, hóa chất… Do lượng hàng hóa nhiều, diện tích sản xuất, kinh doanh nhỏ, có cơ sở thường xuyên tập trung đông người nhưng chủ hộ, chủ cơ sở còn thiếu kiến thức về an toàn PCCC, thoát nạn… điều này đã và đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ có thể phát sinh cháy và cháy lớn, gây thiệt hại lớn về người, tài sản và ảnh hưởng lớn tới môi trường, ông Đồng cho biết:
Theo quy định tại thông tư 23 của Bộ Công an, khu dân cư là khu vực tập trung người dân, hộ gia đình. Bộ xây dựng đề cập đến đơn vị ở, đến 20.000 người, luật bảo vệ môi trường cụm dân cư, cụm dân cư tập trung là cả 1 đô thị hoặc nội khu của đô thị. Rõ ràng hiện nay trong các khu dân cư, quy định về phòng cháy chữa cháy, người dân tuân thủ theo mức đô khác nhau, khu dân cư cũ, liền kề xây dựng không đảm bảo quy định PCCC, an toàn PCCC giữa nhà mình và hàng xóm. Trong năm qua nhiều vụ cháy nổ xảy ra để lại hậu quả lớn. Hai nguyên nhân chính đó là: Ý thức, sự chủ quan của người dân và công tác quản lý ở cụm dân cư, chưa tuân thủ 1 cách nghiêm chỉnh.
Theo Luật bảo vệ môi trường 2020, khoảng cách an toàn chống cháy nổ quy định cụ thể, luật quy định chính quyền cần đảm bảo khoảng cách an toàn giữa hộ kinh doanh dịch vụ.
Tiếp tục trao đổi tại buổi Tọa đàm, Trung tá Lê Minh Hải cho hay: Hiện nay, tại Nghị định 136 năm 2020 của Chính phủ ban hành, liên quan đến công tác quản lý PCCC tại khu dân cư, xác định khu dân cư tương đương theo địa bàn thuộc tổ dân phố, thôn, ấp, bản, tại đấy tổ trưởng tổ dân phố, người đứng đầu thực hiện các công tác về PCCC.
Để triển khai thực hiện các điều kiện về an toàn PCCC đối với khu dân cư, đây là trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp xã là phải thực hiện đảm bảo các điều kiện an toàn PCCC đã quy định rõ trong Nghị định 136.
Tại khu dân cư về trang bị thiết bị PCCC đảm bảo các yêu cầu thì phải thành lập các lực lượng dân phòng, lực lượng PCCC tại chỗ để thực hiện công tác kiểm tra, hướng dẫn, tuyên truyền và trực PCCC. Qua thống kê các lực lượng này tại một số địa phương hoạt động rất hiệu quả, phát hiện kịp thời và tổ chức chữa cháy khi lực lượng cảnh sát PCCC chưa đến, cứu được rất nhiều người, đạt hiệu quả trong khu dân cư. Tuy nhiên thực tế một số nơi thực hiện chưa tốt. Ngoài ra, liên quan đến các cơ sở, đối với cơ sở từ khi đầu tư xây dựng thì phải có thẩm định và nghiệm thu của cơ quan quản lý nhà nước và Chủ đầu tư tự thực hiện đáp ứng đầy đủ quy chuẩn tiêu chuẩn, trong quá trình hoạt động cơ sở đó phải thực hiện đủ các điều kiện an toàn PCCC theo điều 5 nghị định 136, trong đó đảm bảo trạng bị các phương tiện thiết bị duy trì quy định an toàn PCCC, trong quá trình đó xây dựng các phương án chữa cháy, phương án cứu nạn cứu hộ của cơ sở và người đứng đầu cơ sở phải chịu trách nhiệm tổ chức thực tập phương án chữa cháy đó cho cán bộ công nhân viên. 1 năm thực tập tối thiểu 1 lần, đối với phương án cứu nạn cứu hộ là 2 năm, để cán bộ công nhân viên nắm được kiến thức về PCCC. Đánh giá về vấn đề này, thấy rằng nhiều cơ sở thực hiện nghiêm túc, một số nới thực hiện chưa nghiêm túc, đã kiểm tra và xử lý tương đối nhiều.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy – Trưởng phòng, Phòng Phương tiện bảo vệ cá nhân – Trung tâm An toàn Lao động, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động
Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy – Trưởng phòng, Phòng Phương tiện bảo vệ cá nhân – Trung tâm An toàn Lao động, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động
Nói về công tác phòng ngừa tai nạn và cháy nổ cho người lao động tại các cơ sở doanh nghiệp hiện nay, bà Thủy cho biết: Công tác PCCC ở tòa nhà chung cư, cao tầng, còn 1 số vấn đề khác trong cơ sở sản xuất kinh doanh, nhất là tòa nhà kết hợp giữa kinh doanh và nhà ở hay các cơ sở sx kinh doanh nổi cộm lên vấn đề an toàn vệ sinh lao động cũng như phòng cháy cháy nổ. Công tác phòng chống cháy nổ ở một số cơ sở kinh doanh nhìn chung khá là tốt, đặc biệt là các cơ sở lớn, có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên ở các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, đặc biệt là trên địa bàn Hà Nội cũng có một số cơ sở mà chúng tôi đi kiểm tra đánh giá rủi ro ở các cơ sở này thấy vấn đề tuân thủ pháp luật về an toàn vệ sinh lao động, công tác cháy nổ vẫn còn là vấn đề lớn. Đánh giá về vấn đề này chúng tôi nhận định việc đầu tiên kể đến phải là vấn đề tuân thủ pháp luật về công tác an toàn vệ sinh lao động cũng như an toàn về phòng chống cháy nổ dẫn đến việc cháy nổ ở các cơ sở kinh doanh. Những quy định ở văn bản pháp luật tương đối rõ ràng, đầy đủ tuy nhiên đến người lao động thực hiện vấn đề đó còn là câu hỏi đáng được quan tâm. Bên cạnh đó là ý thức người lao động, ý thức người dân sống ở các tòa nhà đó, qua buổi tọa đàm này tôi mong rằng chủ cơ sở sản cuất kinh doanh, nhà quản lý hãy quan tâm đến an toàn vệ sinh lao động cũng như an toàn cháy nổ. Năm 2015 Quốc Hội đưa ra luật an toàn vệ sinh lao động. Đối với các doanh nghiệp phải xây dựng cán bộ an toàn vệ sinh lao động như là cán bộ chuyên trách và bán chuyên trách. Cơ sở kinh doanh quy mô dưới 50 người phải có 1 cán bộ bán chuyên trách, cơ sở sản xuất quy mô 50 đến 300 người phải có cán bộ chuyên trách. Cơ sở quy mô từ 300 đến 1000 người phải có 2 cán bộ chuyên trách về an toàn vệ sinh lao động. Thành lập hội đồng an toàn vệ sinh lao động tùy thuộc vào quy mô doanh nghiệp, làm tốt công tác an toàn vệ sinh lao động thì công tác an toàn cháy nổ nhẹ hơn rất nhiều. An toàn vệ sinh lao động ở cơ sở phải thực hiện đồng bộ và toàn diện, phải nhận diện nguy cơ, đánh giá rủi ro.
Công tác an toàn vệ sinh lao động gắn liền công tác cháy nổ ở cơ sở, bên cạnh đó nâng cao ý thức của người lao động và người dân sống ở các tòa nhà, để tránh các sự vụ đáng tiếc xảy ra.
Thực tế hiện nay, có nhiều tòa nhà cao tầng trên 40 tầng, trong khi đó lực lượng cảnh sát PCCC được trang bị loại xe thang với chiều cao có hạn, cao nhất mới chỉ 72m, còn chủ yếu là 32m và 52m. Đây cũng là trở ngại lớn nhất trong công tác PCCC tại Việt Nam. Trao đổi về vấn đề này, Trung tá Lê Minh Hải chia sẻ: Theo quy định của phát luật tất cả các tòa nhà, công trình từ khi thiết kế, xây dựng hoạt động đảm bảo các yêu cầu về an toàn PCCC.
Đặc biệt đối với nhà siêu cao tầng đối với trường hợp này phải đảm bảo phòng cháy rất khắt khe, có thể lấy ví dụ thực hiện ngăn cháy lan trên các tầng, yêu cầu về hành lang thoát nạn của từng tầng đảm bảo yêu cầu chống cháy lan chống tụ khói.
Tòa nhà cao trên 100m yêu cầu thực hiện đầy đủ về cứ cách khoảng 15 – 20 tầng có gian lánh nạn, đảm bảo sức khỏe thời gian lánh nạn và đảm bảo trong quá trình di chuyển, ngoài các yêu cầu đó các trang thiết bị các hệ thống báo cháy, hệ thống chữa cháy tự động.
Về xe thang chữa cháy là phương tiện hỗ trợ hoạt động bên ngoài, Chỉ hoạt động hiệu quả từ tầng 10 – tầng 15 hạ tầng, xe hoạt động đô thị hiệu quả. Tuy nhiên đối với hệ thống hạ tầng đô thị của nước ta hiện nay nhiều khu vực di chuyển sẽ khó.
Đối với nhà siêu cao tầng phải thực hiện hiệu quả công tác PCCC nội tại trong cơ sở. Ngoài ra, người dân sinh sống nắm được kiến thức, nội quy quy định về PCCC của tòa nhà.
Đặc biệt hiện nay, đã đưa tất cả các nội dung khuyến cáo, hướng dẫn về an toàn PCCC kỹ năng chữa cháy trên website và trên zalo Cục Cảnh sát PCCC&CNCH, vừa rồi triển khai ứng dụng báo cháy 114 để tìm hiểu kiến thức về PCCC, dùng ngay ứng dụng để báo cháy, thực hiện triển khai đồng bộ các công tác PCCC.
Bất cập trong công tác PCCC và những ảnh hưởng của cháy nổ đối với môi trường
Thực tế, tình trạng mất an toàn cháy nổ, nhất là tại các nhà dân, chung cư cao tầng, cơ sở sản xuất đã được cảnh báo không ít lần nhưng sau đó, những vụ cháy nổ gây hậu quả nghiêm trọng vẫn liên tiếp xảy ra, gây thiệt hại về người và tài sản, gây tác động đến môi trường. Vậy, cháy nổ có ảnh hưởng như thế nào đến môi trường và đâu là bất cập trong công tác phòng cháy, chữa cháy tại khu vực đô thị hiện nay?
Vụ cháy kho hóa chất ở Long Biên: Có hiện tượng rò rỉ ra bên ngoài
Theo GS.TS Đặng Thị Kim Chi, cháy nổ ảnh hưởng đến tài sản, nhưng nhiều người không quan tâm cháy nổ ảnh hưởng đến môi trường xung quanh như thế nào. Nhà dân xây rất gần nhau tại các thành phố lớn, khu đô thị, khi cháy nổ xảy ra thiếu oxy, cháy nổ còn tạo ra luồng bụi mịn, theo gió lan ra làm ảnh hưởng đến môi trường khu vực xảy ra vụ cháy và môi trường cách đó 200-300-500m cũng bị ảnh hưởng. Cùng với đó, khi hỏa hoạn xảy ra còn sinh ra luồng bụi mịn theo đường gió ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Do đó, nhiều người bị ngạt, chất lượng môi trường thay đổi nhiều, nguồn sinh vật chết cháy là những hậu quả khi cháy nổ xảy ra. Điều nữa là chúng ta phải dùng nước để dập cháy, nước này sẽ trở thành nước ô nhiễm, nguồn nước này sẽ chảy về ao, hồ… nguồn nước này ảnh hưởng đến nguồn sinh vật dưới hồ, nên ảnh hưởng đến môi trường nước lân cận. Các mùn thải từ vụ cháy cũng ảnh hưởng đến môi trường. Cũng tùy theo đối tượng, vật liệu cháy để lại hậu quả cháy khác nhau…
Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường
Các vụ cháy, nổ hoặc sự cố rò rỉ hóa chất đều gây ô nhiễm môi trường cấp, cục bộ hoặc lâu dài; ở mức độ nghiêm trọng có thể trở thành sự cố môi trường hoặc thảm họa môi trường. Trao đổi về vấn đề này, ông Đồng cho biết: Các vụ cháy nổ có thể gây những tác động tiêu cực đến, sức khỏe, tài sản, môi trường, tất cả cơ sở sản xuất kinh doanh có tiềm ẩn khả năng cháy nổ cao Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 được xếp vào nhóm nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao.
Chúng ta có rất nhiều bài học và thế giới cũng vậy những vụ cháy nổ có thể thành thảm họa môi trường. Việt Nam chưa có vụ án môi trường lớn chưa đến mức thảm họa, nhưng nguy cơ thì có. Khu vực sản xuất kinh doanh lớn xảy ra cháy nổ thì hậu quả vô cùng lớn trong nhiều trng hợp sẽ xảy ra thảm họa. Bởi trong 1 siêu đô thị như Hà Nội và TP HCM chúng ta đã có rất nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh trong đó sử dụng một khối lượng rất lớn về các nhiên liệu xăng dầu gas,… nhiều hóa chất độc hại và rất dễ cháy nổ khi quản lý không tốt những cơ sở này xảy ra cháy nổ gây ra hậu quả. Trong nhiều trường hợp có thể là thảm họa.
Chính vì vậy luật Bảo vệ môi trường 2020 bổ sung rất nhiều quy định chặt chẽ liên quan khoảng cách an toàn trong khu dân cư, các cơ sở sản xuất kinh doanh được chia làm 4 nhóm khác nhau.
Trong đó nhóm số 1 là nhóm nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, để ngăn chặn ô nhiễm môi trường nếu xảy ra cháy nổ, Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định rõ khoảng cách an toàn, quy mô, công xuất, tính chất và được cơ quan có thẩm quyền thẩm định, đồng thời phải tuân thủ Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường, luật PCCC.
Và đối với góc độ bảo vệ môi trường một dự án thông thường làm Báo cáo đánh giá tác động môi trường, nội dung bắt buộc phải có là nội dung xảy ra sự cố môi trường, mô tả cụ thể công đoạn gây ô nhiễm môi trường, trên cơ sở đó đề ra giải pháp ngăn chặn tác hại của sự cố ô nhiễm môi trường cháy nổ.
Nói về việc quản lý nhà nước về PCCC nói chung và đối với các tòa chung cư và cơ sở kinh doanh hiện nay được thực hiện như thế nào, Trung tá Lê Minh Hải cho hay: Theo quy định tại Nghị định 136 đã phân công trách nhiệm rất rõ, của cơ quan công an trong quản lý Nhà nước về PCCC, trách nhiệm của UBND các cấp.
Phân cấp thì các cấp cơ sở phụ lục 3 do cơ quan công an quản lý, những cơ sở thuộc phụ lục 4 của nghị định số 136 thuộc UBND cấp xã quản lý. Trong đó, điều 52 của Nghị định quy định UBND cấp xã có trách nhiệm quản lý, kiểm tra đối với khu dân cư, hộ gia đình, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh và những nhiệm vụ cụ thể theo quy định của pháp luật.
Công tác tập huấn, hướng dẫn người dân hiểu về các biện pháp PCCC ở chung cư cao tầng hiện nay có những bất cập gì?
Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết: Tập huấn hướng dẫn người dân ở chung cư cao tầng theo nghị định 136 năm 2020 của Chính phủ, với đối tượng PCCC tại chỗ, dân phòng, tập huấn các đối tượng này, mặc dù có quy định nhưng tiến hành các khóa tập huấn thực hiện đến đâu vẫn là câu hỏi lớn cho chung cư cao tầng và doanh nghiệp. Công tác triển khai cần quan tâm. Nâng cao nhận thức của con người đã nhắc đến nhiều, phải chăng cần thay đổi phương pháp tập huấn để người dân dễ hiểu, dễ thực hiện, để đi vào từng hộ gia đình, từng người dân, từng doanh nghiệp. VD: Việc hỏi người dân ở các khu chung cư cao tầng tiêu lệnh chữa cháy, phương tiện chữa cháy đều không biết, người dân, người lao động thụ động khi tiếp nhận thông tin. Luật về cháy nổ đã có nhưng thực hiện đến đâu, thực hiện như nào để người dân nâng cao ý thức mới là vấn đề đáng quan tâm.
Về phía mình, Trung tá Lê Minh Hải cho biết: Tổ chức tập huấn bồi dưỡng trong chung cư, cơ sở. Trách nhiệm về chủ cơ sở tổ chức tập huấn định kỳ bồi dưỡng, đặc biệt những người làm việc trong môi trường nguy hiểm về cháy nổ và khi thực hiện xong lớp tập huấn sẽ được cấp giấy thực hiện nhiệm vụ được cơ qua công an cấp, Tuy nhiên phải chú trọng thường xuyên được tập huấn, để thường xuyên được bồi dưỡng kiến thức PCCC.
Về công tác tuyên truyền, cơ quan Cảnh sát PCCC thường xuyên nghiên cứu đổi mới hình thức phù hợp với từng đối tượng. Như tuyên truyền trên truyền hình, phát tờ rơi, treo banner ở thang máy các tòa nhà,… đặc biệt đang triển khai lồng ghép chương trinh đưa vào cấp học, trong thời gian gần đấy đã tổ chức trải nghiệm “1 ngày làm lính cứu hỏa” cho học sinh, người dân để nâng cao ý thức về PCCC.
Về vấn đề này, quan trọng là ý thức của người tham gia các chương trình đó để hiệu quả trong công tác PCCC, hiện nay chú trọng tăng cường công tác PCCC đến người dân để đạt hiệu quả cao.
Hiểm họa cháy nổ là nguy cơ tiềm ẩn ở tất cả mọi nơi, đặc biệt khi công trình xây dựng cao tầng là xu thế tất yếu tại các đô thị lớn
Báo cáo đánh giá tác động môi trường là đánh giá các hậu quả môi trường (tích cực lẫn tiêu cực) của một kế hoạch, chính sách, chương trình, hoặc các dự án thực tế trước khi quyết định tiến hành thực hiện hay không. Và việc đánh giá sự cố cháy nổ là 1 phần không thể thiếu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường. Tuy nhiên công tác thực hiện trong thực tế hiện nay vẫn còn nhiều bấp cập như các đơn vị không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ dẫn tới những sự cố cháy nổ không muốn gây ảnh hưởng lớn tới môi trường.
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Thế Đồng cho biết: Nếu theo quy định luật môi trường, mỗi nhà đầu tư phải lập đánh giá tác động môi trường, mô tả rõ tác động môi trường, nhận định được tác nhân gây ô nhiễm môi trường. Luật quy định cụ thể, nhà nước, cơ quan có thẩm quyền cho dự án hoạt động khi công trình đánh giá tác động môi trường hoàn thành và chạy thử nghiệm. Không ít doanh nghiệp trốn tránh thực hiện về trách nhiệm môi trường để tăng lợi nhuận, giảm chi phí. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua nhà nước ban hành bổ sung nhiều quy định thanh tra kiểm tra, xử phạt. Với việc kiểm tra chặt chẽ đối với đơn vị, vi phạm về môi trường đã giảm. Tôi hy vọng trong thời gian tới với quy định mới về luật bảo vệ môi trường 2020 sẽ được thực thi nghiêm túc hơn.
Chất cháy tồn tại chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt, trang trí nội thất trong từng căn hộ., các loại vật liệu nội thất như bàn, ghế, giường, tủ làm bằng gỗ, vật liệu nhựa tổng hợp, vải… Bên cạnh đó, dưới tầng hầm là xe máy, ô tô là vật liệu xăng, dầu. Các loại vật liệu nói trên khi cháy trong phòng các căn hộ của tòa chung cư, sự trao đổi khí bị hạn chế nên tạo nhiều khói, khí độc như CO, HCI… Vậy những ảnh của cháy nổ nói chung và tại các tòa chung cư, cư cở sản xuất nói riêng đối với môi trường như thế nào?
Chia sẻ về vấn đề này, GS.TS Đặng Thị Kim Chi cho biết: Tác động của cháy nổ gây ô nhiễm môi trường khác nhau khi nguồn cháy khác nhau. Ví dụ các nhà máy có kho hóa chất, thành phần cháy có tính độc hại, ví dụ cháy ở nhà máy Rạng Đông thì nguy cơ lây nhiễm thủy ngân rất nguy hiểm, cháy ở chung cư là vật liệu như gỗ, nhựa… rất nguy hiểm đây là các vật dụng gia đình dễ cháy. sinh ra khí độc.
Cháy nổ gây thiếu khí mà khi các nhà dân xây gần nhau, không khí vào không nhanh, người khó thoát ra khỏi địa điểm cháy nổ, nếu xảy ra tình trạng thiếu khí gây thiếu khí oxy, khi xuất hiện khí CO, bụi gây tắc nghẽn phổi… dễ gây tử vong.
Nên sản phẩm cháy tạo ra khí độc. Nước sử dụng dập cháy ở chung cư không đủ, rất thiếu làm chậm quá trình dập cháy, cần hy sinh vật dụng dập cháy, nước dập cháy cũng là nguồn thải. Cháy nổ xuất hiện chất thải rắn có thể là chất thải nguy hại nếu không được thu gom, xử lý gây tác hại đến người dân xung quanh.
Việc sử dụng đồ bảo hộ lao động cá nhân, điều kiện môi trường tại nơi làm việc, hiện nay còn nhiều bất cập, trong khi tình hình cháy nổ dẫn đến thương vong là nỗi lo thường trực trong các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Vậy đâu là nguyên nhân của vấn đề này?
Trao đổi về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết: Ở các doanh nghiệp hàng năm phải quan trắc môi trường, biết được thông số trong đó ở mức độ nào. Đánh giá rủi ro như thế nào, cao thấp, trùng bình ra sao. Đánh giá tác động môi trường sau các vụ cháy.
Hiện nay, do không tuân thủ quy tắc an toàn vệ sinh lao động, nguyên tắc 5S, nguyên vật liệu để lẫn khi sản xuất, bụi lâu ngày không được làm sạch, tích điện, hở đường dây điện dẫn đến cháy nổ. Đồng thời, ý thức của con người, bất cẩn, bố trí bàn thờ thắp hương ko hợp lý, sự cố kỹ thuật trong cơ sở sản xuất. Vi phạm quy tắc an toàn về cháy nổ, bố trí bình chữa cháy bị che khuất, vì vậy, cần nâng cao ý thức của người dân.
Ngoài ra, một lý do nữa đó là trang thiết bị PCCC hàng năm có được được bảo dưỡng không, bảo dưỡng ra sao, có đảm bảo ko, mũ, quần áo, găng tay… PCCC cho lính cứu hỏa. thiết bị bảo vệ cơ quan hô hấp có dc đảm bảo không. Dùng bao lâu thì cần thay đổi hộp lọc ở phương tiện bảo vệ cá nhân.
Giải pháp nào cho công tác PCCC đồng thời giảm thiểu những tác động đến môi trường
Hiểm họa cháy nổ là nguy cơ tiềm ẩn ở tất cả mọi nơi, đặc biệt khi công trình xây dựng cao tầng là xu thế tất yếu tại các đô thị lớn. Vậy giải pháp nào cho vấn đề trên để hạn chế các vụ cháy trong khu dân cư, nhà ở kết hợp nơi sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an toàn về người và tài sản, đồng thời giảm thiểu những tác động đến môi trường từ những sự cố cháy nổ.
Mặc dù Luật Phòng cháy chữa cháy đã ban hành nhưng trên thực tế, các văn bản hướng dẫn vẫn còn thiếu. Bên cạnh đó, công tác tập trung đầu tư cho các phương tiện, trang bị kỹ thuật phục vụ PCCC còn nhiều vướng mắc, chưa đáp ứng được nhu cầu. Lực lượng cơ sở, chuyên nghiệp PCCC còn mỏng, thiếu. Vậy để đạt hiệu quả và tạo tính răn đe trong công tác PCCC và CNCH chúng ta cần làm gì?
Theo Trung tá Lê Minh Hải, Chính sách, pháp luật về PCCC tương đối đầy đủ và được cập nhật thường xuyên phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện thì có một số quy định tiêu chuẩn PCCC đối với hộ gia đình, nhà ở kết hợp kinh doanh chưa có quy định cụ thể dẫn đến người dân xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu về PCCC.
Bộ Công an yêu cầu công an địa phương tham mưu UBND cấp tỉnh ban hành các quy định về PCCC. Hiện nay cũng phối hợp Bộ Xây dựng để xây dựng các tiêu chuẩn về an toàn PCCC đối với nhà ở.
Các cấp ủy, chính quyền địa phương rất quan tâm chỉ đạo đã ban hành những nghị quyết văn bản chỉ đạo về PCCC, như Nghị quyết xử lý các cơ sở không đảm bảo an toàn PCCC trước luật, các công trình chưa được nghiệm thu đã đi vào hoạt động.
Trong quá trình thực hiện công tác quản lý nhà nước, đã chủ động tuyên truyền hướng dẫn người dân trong công tác PCCC, kiên quyết xử lý các cơ sở vi phạm nghiêm trọng tạm đình chỉ, hay đình chỉ hoạt động và công khai trên phương tiện thông tin đại chúng theo quy định của pháp luật.
Công tác tuyên truyền được ưu tiên, tập trung hướng dẫn các lực lượng tại chỗ, như lực lượng dân phòng, lực lượng phòng cháy cơ sở, từ đó có phương án cho chủ cơ sở, và đôn đốc kiểm tra xử lý vi phạm, hướng dẫn chủ cơ sở tự kiểm tra tự thực hiện trách nhiệm công tác PCCC. Đặc biệt, đối với các cơ sở kinh doanh có hóa chất nguy hiểm, trong quá trình quản lý kiểm tra, tập trung giám sát chặt chẽ khu vực có cơ sở kinh doanh có liên quan đến hóa chất và hướng dẫn, đưa ra các phương án hướng dẫn cơ sở để có biện pháp phòng ngừa, chữa cháy. Đồng thời, trong phương an phòng cháy của cơ quan công an xây dựng những tình huống cụ thể, thực tập tình huống các đó để nhuần nhuyễn hơn đối với các vụ cháy có hóa chất nguy hiểm, đưa ra các chiến thuật chữa cháy khoa học, giảm thiểu tác động của cháy nổ đối với môi trường.
Còn theo ông Nguyễn Thế Đồng, song hành với phát triển đô thị thì nguy cơ cháy nổ và tác động môi trường tăng lên nhiều. Về mặt quản lý nhà nước đã có bộ luật về PCCC, quy định trong luật bảo vệ môi trường. Nhưng thực tế cho thấy cháy nổ vẫn xảy ra, thiệt hại lớn, còn nguyên nhân ở đâu đó, lỗ hổng pháp luật hay trong quá trình thực thi pháp luật, thực tế tất cả đô thị, 1 phần không nhỏ dân cư hình thành rất lâu trc khi có luật PCCC, luật môi trường, luật xây dựng. Nhà dân xây dựng không ổn, nhưng tồn tại lịch sử nên bên cạnh việc tăng cường thực thi pháp luật với đô thị mới, đô thị lâu phải có biện pháp đặc thù, phải đăng ký môi trường, yếu tố đặc biệt quan trọng là trách nhiệm của chủ căn hộ chung cư cũ. Luật có rồi, để gây cháy nổ trách nhiệm đầu tiên là người chủ quản lý cơ sở đó, đối với sự vụ xảy ra đều do chủ quan, hoặc cố tình vi phạm. Không thể ngay lập tức thay đổi hiện trạng vẫn phải giáo dục, vẫn phải thanh kiểm tra, xử phạt, nhận thức thay đổi, người ta tự giác hơn thì tình hình sẽ thay đổi tốt hơn.
Công tác thẩm duyệt, nghiệm thu về PCCC và việc ban hành, thực hiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn an toàn PCCC, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn phục vụ công tác thẩm duyệt, nghiệm thu về PCCC cơ bản được ban hành. Tuy nhiên, việc chấp hành của các chủ đầu tư và các cơ sở sản xuất chưa thực sự nghiêm túc, đôi khi còn thực hiện theo kiểu chống đối. Vậy cần có những chế tài như thế nào để việc chấp hành các quy định về PCCC đạt hiệu quả cao?
Trao đổi về vấn đề này, Trung tá Lê Minh Hải cho hay, Triển khai biện pháp PCCC cần quyết liệt đi sâu hơn nữa, nâng xử lý vi phạm PCCC, các cơ quan qly nn cần phối hợp chặt chẽ. Chúng ta cần làm rõ nghiệm thu pccc, nghiệm thu về xây dựng, điều kiện dể công trình được đưa vào sử dụng. Chỉ đạo các địa phương hướng dẫn, tuyên truyền phối hợp với các cơ quan truyền thông và trang web của cục PCCC. Phương tiện tại chỗ (phương tiện chữa cháy ở hộ gia đình), chỉ huy tại chỗ (người trong hộ gia đình). Đối với người dân mua nhà chung cư, khi nhận nhà chủ đầu tư phải đảm bảo nghiệm thu PCCC, Người dân chủ động kiến thức của mình về bảo đảm PCCC.
Theo Trung tá Lê Minh Hải, cần triển khai các biện pháp tăng cường quản lý về PCCC ngoài tuyên truyền, trong Nghị định 136 và Nghị định số 144 có quy định xử phạt đưa công trình chưa được nghiệm thu, xử lý vị phạm chủ đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước quản lý chặt chẽ để kiểm tra, xử lý.
Cục PCCC và CNCH đã có văn bản gửi công an địa phương đẩy mạnh tăng cường quản lý chặt chẽ an toàn về PCCC. Phát huy phương châm 4 tại chỗ, con người, phương tiện, chỉ huy tại chỗ, để đạt hiệu quả trong công tác chữa cháy hiệu quả nhanh nhất.
Đối với người dân mua nhà chung cư đã có hướng dẫn khi nhận nhà yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các quy định về đảm bảo về PCCC, kiên quyết không nhận nhà khi chưa đảm bảo và báo cho cơ quan chức năng để xử lý kịp thời.
Để xử lý môi trường sau các vụ cháy nổ, GS.TS Đặng Thị Kim Chi cho biết: Hậu quả cháy nổ phụ thuộc vào biện pháp phòng ngừa, ứng cứu. Sau cháy nổ tôi mong muốn lực lượng chức năng cần tìm hiểu nguồn tiếp nhận nước thải, đặc tính vật liệu cháy, nguyên nhân vụ cháy, để dự đoán có thành phần ô nhiễm phát sinh nào. Đồng thời phải lấy mẫu quan trắc hiện trạng môi trường. Di dời người già, trẻ em, người ốm ra khỏi khu vực cháy nổ đó một thời gian để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe. Chúng ta không thể thu gom lại khí, cần có thời gian để thông thoáng khí, xử lý nước thải sinh ra về cơ sở xử lý nước thải, đảm bảo an toàn môi trường, xử lý chất thải rắn chất thải nguy hại là việc cần làm. Việc làm nữa là cần tiến hành kiểm tra sức khỏe của cộng đồng dân cư trong khu vực xảy ra cháy nổ, tránh những nguy cơ nhiễm độc gây hại cho sức khỏe của cộng đồng.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy, việc trang bị mặt lạ phòng độc rất tốt nhưng lưu ý thời gian sử dụng của bộ lọc. Nếu đã quá thời gian sử dụng cần thay thế. Nếu không có mặt nạ có thể dùng khẩu trang.
Và theo Trung tá Lê Minh Hải, tại chung cư điều kiện an toàn PCCC được duy trì, khi xảy ra cháy tránh khói độc có thể lấy khăn dấp nước thoát ra ngoài, về vấn đề trang bị mặt nạ phòng độc sẽ khuyến khích, nên biết cách sử dụng để hiệu quả. Về thang dây, theo chiều cao của toà nhà có nên sử dụng hay không, cần phù hợp với độ cao của tòa nhà.
Nhà báo Khánh Toàn – Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống tặng hoa cho các khách mời tham dự tọa đàm.
Nguy cơ cháy, nổ tại chung cư cao tầng ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường. Khu vực dễ xảy ra cháy và đám cháy lây lan nhanh nhất, gây hậu quả lớn nhất là tầng hầm chung cư, nơi tập trung nhiều phương tiện, vật liệu dễ cháy như xe máy, ô-tô và các tầng đế – nơi có hoạt động kinh doanh, dịch vụ thương mại, vui chơi, giải trí. Các căn hộ cũng là khu vực dễ xảy ra cháy, chủ yếu do chập điện, bất cẩn khi đun nấu,… Bên cạnh đó, nguy cơ cháy, nổ tại các chung cư mi-ni, chợ truyền thống rất lớn, do những quy định về an toàn PCCC còn sơ hở.
Mỗi vụ cháy xảy ra, để lại hậu quả vô cùng to lớn về vật chất, con người và tác động đén môi trường. Vì thế, để công tác phòng chống “giặc lửa” thực sự hiệu quả, cùng với việc trang bị phương tiện phòng cháy chữa cháy ngày càng hiện đại, hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý về phòng cháy, chữa cháy bảo đảm đầy đủ, đồng bộ và có tính khả thi cao, thì việc nâng cao ý thức của con người đóng vai trò vô cùng quan trọng.
