Ngược lại, khi kiều bào nắm được nội dung chính sách thì có thể tham gia đóng góp ý kiến, phản hồi, ý thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước, giúp sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách, thể chế, góp phần gắn kết chặt chẽ khối đại đoàn kết toàn dân... Trong bối cảnh các thế lực thù địch không ngừng dùng mọi âm mưu, thủ đoạn hòng xuyên tạc hệ thống pháp luật và công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, nhiệm vụ này càng trở nên cấp bách.
Những năm qua, dẫu sinh sống, lập nghiệp trên khắp thế giới, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài vẫn luôn hướng về quê hương và đóng góp tích cực các nguồn lực về kinh tế, tri thức cho đất nước. Điều này tác động không nhỏ đến sự phát triển của Việt Nam trên nhiều phương diện, lĩnh vực bất chấp thế giới đang trải qua thời kỳ biến động với những diễn biến phức tạp, khó lường. Tính riêng trong giai đoạn đất nước phải đối mặt với dịch Covid-19, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã quyên góp hơn 80 tỷ đồng tiền mặt, các vật dụng, trang thiết bị y tế có giá trị hàng chục triệu USD.
Nhiều dự án hợp tác đầu tư trong nước của kiều bào được triển khai có hiệu quả. Tuy nhiên, xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, những thành tựu, kết quả đạt được hiện nay chưa tương xứng với kỳ vọng và tiềm lực của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Một trong những nguyên nhân cần phải kể đến là việc nắm bắt, tiếp cận chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước của kiều bào ta vẫn đang tồn tại không ít vướng mắc và chưa được giải quyết thấu đáo, triệt để.
Thực tế, do điều kiện khách quan, không ít kiều bào ta ở nước ngoài chưa có nhiều cơ hội được phổ cập kiến thức về pháp luật Việt Nam hiện hành, hệ quả là không ít người mang tâm lý lo lắng, e ngại khi tham gia các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội trong nước. Bên cạnh đó, công tác truyền thông chính sách, pháp luật cho người Việt Nam ở nước ngoài còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Bởi lẽ, cộng đồng kiều bào Việt Nam tại nước ngoài tuy lên đến 5,3 triệu người nhưng lại sinh sống, làm việc rải rác trên 130 quốc gia, vùng lãnh thổ.
Hơn nữa, trải qua nhiều thế hệ, do điều kiện làm ăn, sinh sống, không phải cá nhân nào cũng biết, thông thạo ngôn ngữ tiếng Việt. Sự khác biệt về hệ thống pháp luật Việt Nam với pháp luật của nước sở tại cũng là thách thức đối với đội ngũ xây dựng, thực thi chính sách truyền thông pháp luật. Lợi dụng điều này, một số băng nhóm tội phạm, tổ chức khủng bố, phản động lập tức tiếp cận những người nhẹ dạ, thiếu hiểu biết để trục lợi cũng như thực hiện những mục đích không trong sáng.
Thời gian gần đây, hiện tượng kiều bào bị kẻ gian lợi dụng sự thiếu hiểu biết về chính sách, pháp luật Việt Nam để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản có chiều hướng gia tăng. Tiêu biểu như ngày 14/9/2021, Công an thành phố Đà Nẵng đã quyết định khởi tố với Trần Thị Phương Dung và Tôn Thất Huy Minh vì tội làm giả con dấu, tài liệu cơ quan, tổ chức để lừa đảo một Việt kiều Belarus mua một mảnh đất trị giá 5,8 tỷ đồng. Ngày 16/4/2022, Công an tỉnh Nghệ An bắt giữ Hồ Sơn Tùng về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tùng đã lừa hơn 20 công dân Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài có nhu cầu về nước dưới hình thức mua, bán vé máy bay. Những vụ việc như vậy ít nhiều đã gây sứt mẻ lòng tin của cộng đồng người Việt xa xứ đối với hoạt động kinh doanh, đầu tư ở Việt Nam.
Trên mặt trận thông tin đối ngoại, các thế lực thù địch, cá nhân, tổ chức thiếu thiện chí cũng liên tục đưa các luận điệu xuyên tạc hệ thống pháp luật và công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Thông qua một số tờ báo tiếng Việt ở hải ngoại, chúng đã đăng tải hàng loạt thông tin, bài viết sai sự thật, bóp méo bản chất, mục đích và quy định của nhiều văn bản pháp luật. Không dừng lại ở đó, trên mạng xã hội, các nhóm người này còn thường xuyên kích động một số người Việt hải ngoại tham gia biểu tình trực tuyến và trực tiếp để phản đối Quốc hội Việt Nam xem xét, xây dựng, soạn thảo, ban hành các đạo luật quan trọng.
Để phô trương thanh thế, các thế lực thù địch cũng tích cực mở rộng mạng lưới dưới vỏ bọc thành lập các tổ chức xã hội dân sự. Chúng lập các “nghiệp đoàn”, “công đoàn độc lập” với danh nghĩa là bảo vệ người lao động Việt Nam nhưng thực chất âm mưu đòi xóa bỏ tổ chức công đoàn cơ sở, kích động công nhân bỏ bê việc làm, chống đối chế độ. Ngoài ra, chúng cũng mở ra nhiều khóa học, chương trình học bổng “xã hội dân sự” nhắm vào đối tượng người Việt Nam ở trong nước và nước ngoài để “nâng cao dân trí và hiểu biết về pháp luật, tinh thần thượng tôn pháp luật”.
Song nội dung của toàn bộ các khóa học nêu trên chỉ tập trung lồng ghép các luận điệu chống Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trên danh nghĩa tổ chức xã hội dân sự, một số hội nhóm còn bày ra chiêu bài “kiến nghị”, “thư ngỏ” yêu cầu Nhà nước Việt Nam bãi bỏ một số quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật An ninh mạng, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo,… vì theo họ là không tương đồng với các công ước quốc tế về quyền con người?
Nhiều năm qua, với những chiêu trò xảo trá, các tổ chức chống cộng này đã đánh lừa niềm tin của một bộ phận đồng bào người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài khiến không ít người nảy sinh cái nhìn, nhận thức lệch lạc về chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam. Cá biệt, do nghe theo lời xúi giục của những thế lực xấu, một số Việt kiều trở về nước, tham gia các hoạt động phi pháp và phải nhận kết cục là những bản án nghiêm khắc. Thực trạng này cho thấy công tác truyền thông chính sách, pháp luật cho người Việt Nam ở nước ngoài cần phải được đẩy mạnh hơn nữa.
Xuất phát từ mong muốn tạo mọi điều kiện thuận lợi và hỗ trợ đồng bào ổn định cuộc sống ở nước sở tại, đồng thời duy trì quan hệ gắn bó với quê hương, đất nước, Đảng và Nhà nước ta ban hành nhiều chính sách nhằm bảo đảm, bảo vệ địa vị pháp lý của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Trong đó, Nghị quyết số 36-NQ/TW về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài (Nghị quyết 36) ban hành ngày 26/3/2004 của Bộ Chính trị đã khẳng định:
“Nhà nước có trách nhiệm thỏa thuận với các nước hữu quan về khuôn khổ pháp lý để đồng bào ổn định cuộc sống và bảo vệ quyền lợi chính đáng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài theo luật pháp, công ước và thông lệ quốc tế”. Nghị quyết 36 cũng nhấn mạnh yêu cầu về việc đổi mới mạnh mẽ và toàn diện công tác thông tin, tuyên truyền, giúp cho người Việt Nam ở nước ngoài hiểu đúng tình hình đất nước và chính sách của Đảng và Nhà nước.
Trên cơ sở này, Nghị định số 72/2015/NĐ-CP về quản lý hoạt động thông tin đối ngoại ban hành ngày 7/9/2015 khẳng định vai trò của việc cung cấp thông tin về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thông tin về tình hình Việt Nam trên các lĩnh vực; thông tin về lịch sử Việt Nam và các thông tin khác. Bên cạnh đó, Nghị định này đã bước đầu làm rõ vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan chức năng trên lĩnh vực thông tin đối ngoại nói chung, nhiệm vụ truyền thông chính sách, pháp luật nói riêng.
Ngày 12/8/2021, Bộ Chính trị tiếp tục ban hành Kết luận số 12-KL/TW về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới. Kết luận chỉ rõ nhiệm vụ trong thời gian tới: “Đổi mới nội dung, phương thức và tư duy về công tác tuyên truyền, thông tin đối ngoại. Kịp thời thông tin về tình hình đất nước và chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta. Phát huy hiệu quả các phương tiện truyền thông đa dạng của cộng đồng; hoàn thiện và nâng cao hiệu quả cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh, kịp thời phản bác những luận điệu sai trái, không đúng sự thật về tình hình đất nước”.
Ngày 30/3/2022, Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt Đề án Tổ chức truyền thông chính sách có tác động đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022-2027 (Quyết định số 407/QĐ-TTg). Với công tác truyền thông chính sách, pháp luật cho kiều bào, Đề án giao Bộ Ngoại giao phối hợp với Bộ Tư pháp, các cơ quan, tổ chức liên quan tổ chức truyền thông dự thảo chính sách cho đối tượng là người Việt Nam định cư ở nước ngoài bằng hình thức phù hợp, bảo đảm hiệu quả.
Với sự quan tâm, chỉ đạo tích cực, kịp thời của Đảng, Nhà nước hoạt động truyền thông chính sách, pháp luật cho người Việt Nam ở nước ngoài thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, bảo đảm thông tin đa chiều, khách quan, chính thức, chính xác và đầy đủ. Bằng việc kết hợp song song giữa các hình thức truyền thông truyền thống với việc sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã nắm bắt nhiều dự thảo chính sách, pháp luật, văn bản pháp luật mới ban hành.
Qua đó, kiều bào tích cực đóng góp ý kiến cho hoạt động xây dựng dự thảo pháp luật cũng như đánh giá quá trình thực thi các văn bản pháp luật hiện hành. Để không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu quả trong công tác truyền thông chính sách, pháp luật cho người Việt Nam ở nước ngoài, rất cần có một đội ngũ cán bộ chuyên trách hội đủ kỹ năng truyền thông, trình độ pháp luật và vốn hiểu biết văn hóa.
Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm, chú trọng bảo đảm, bảo vệ quyền của người Việt Nam đang sinh sống, học tập, làm việc ở nước ngoài; tạo điều kiện, cơ hội cho đồng bào xa Tổ quốc có thể toàn tâm, toàn ý đóng góp xây dựng đất nước. Đồng thời, công tác truyền thông chính sách, pháp luật với người Việt ở nước ngoài còn là minh chứng khẳng định kiều bào ta luôn là một bộ phận không thể tách rời với quê hương, dân tộc.
