Một nền kinh tế độc lập, tự chủ không chỉ dựa trên con số tăng trưởng hay tổng sản phẩm quốc nội, mà phải được xây dựng từ nền tảng vững chắc của những doanh nghiệp có năng lực tự chủ về công nghệ, tài chính, quản trị và thị trường. Chính vì vậy, việc nuôi dưỡng, củng cố và phát huy sức mạnh của cộng đồng doanh nghiệp trong nước là nhiệm vụ chiến lược của quốc gia, gắn liền với khát vọng phát triển hùng cường, thịnh vượng. Doanh nghiệp không chỉ là chủ thể sản xuất, mà còn là người kiến tạo giá trị, người dẫn đường cho đổi mới sáng tạo, và là nơi thể hiện tinh thần tự lực, tự cường của dân tộc trong thời đại hội nhập.
Nguồn lực con người là thế mạnh cần phải được tận dụng để phát triển đất nước, nhất là trong giai đoạn "dân số vàng" .Nguồn: toquoc.vn
Ba thập niên qua, Việt Nam đã chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của khu vực doanh nghiệp tư nhân. Từ những xưởng sản xuất nhỏ lẻ thời kỳ đầu đổi mới, đến nay, nhiều doanh nghiệp Việt đã vươn tầm khu vực, xây dựng được thương hiệu, khẳng định năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, phía sau những con số ấn tượng ấy, vẫn còn không ít thách thức cần vượt qua. Một thực tế đang đặt ra là phần lớn doanh nghiệp Việt Nam hiện nay vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy mô vốn mỏng, năng lực quản trị còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào thị trường bên ngoài. Điều này khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động toàn cầu. Chính vì vậy, việc nâng cao nội lực doanh nghiệp – từ năng suất lao động, trình độ công nghệ, đến năng lực sáng tạo – đã trở thành yêu cầu cấp thiết, không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là vấn đề mang tầm chiến lược quốc gia.
Trong bối cảnh động lực tăng trưởng truyền thống như tài nguyên, lao động giá rẻ hay thu hút đầu tư nước ngoài dần đến ngưỡng giới hạn, Việt Nam cần tìm kiếm một “cỗ máy tăng trưởng mới” – đó là phát huy nội sinh, khơi dậy sức mạnh từ bên trong nền kinh tế. Không thể dựa mãi vào nguồn vốn hay công nghệ ngoại lai, khi mà cuộc cạnh tranh toàn cầu hiện nay là cạnh tranh về tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Một quốc gia chỉ có thể đứng vững nếu doanh nghiệp của họ có thể làm chủ công nghệ, có sản phẩm trí tuệ riêng, có thương hiệu được quốc tế công nhận. Đó là con đường của tự chủ kinh tế, là cách để Việt Nam khẳng định vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Doanh nghiệp Việt muốn vươn lên phải bước qua “ngưỡng cửa sáng tạo”, thoát khỏi vai trò làm thuê, gia công, chuyển mình sang tự thiết kế, tự sản xuất, tự phát triển thương hiệu. Câu chuyện của ngành dệt may hay điện tử Việt Nam là ví dụ điển hình. Nếu như trước đây, chúng ta chủ yếu đảm nhiệm phần gia công, lợi nhuận thấp, giá trị gia tăng nhỏ, thì nay, nhiều doanh nghiệp đã từng bước làm chủ khâu thiết kế, quản trị chuỗi cung ứng, phát triển công nghệ mới. Đó chính là minh chứng rõ nét cho sự trưởng thành về tư duy phát triển – từ “số lượng” sang “chất lượng”, từ “gia công” sang “sáng tạo”.
Để thực sự tạo nên sức bật cho doanh nghiệp, môi trường thể chế đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Cơ chế, chính sách, thị trường vốn, hạ tầng logistics và hành lang pháp lý minh bạch là những yếu tố tạo ra nền tảng cho doanh nghiệp phát triển bền vững. Một cơ chế linh hoạt, thân thiện, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, khuyến khích đổi mới sáng tạo sẽ là “đòn bẩy” giúp khơi dậy nguồn năng lượng nội sinh. Nhà nước cần giữ vai trò kiến tạo, dẫn dắt, tạo niềm tin và động lực cho khu vực tư nhân, để họ mạnh dạn đầu tư vào công nghệ mới, vào sản xuất xanh, vào mô hình kinh tế tuần hoàn. Khi doanh nghiệp tư nhân phát triển, nền kinh tế sẽ có sức bật mạnh mẽ, tạo ra việc làm, tăng thu nhập, góp phần nâng cao đời sống xã hội và củng cố an sinh cộng đồng.
Một điểm đáng lưu ý là tiềm năng thị trường nội địa của Việt Nam vẫn chưa được khai thác hết. Với hơn 100 triệu dân, tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, thị trường trong nước là “mỏ vàng” của sức mạnh tự cường. Nếu biết tận dụng tốt, đây sẽ là nguồn lực vững chắc giúp doanh nghiệp Việt phát triển độc lập, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu. Tinh thần “người Việt dùng hàng Việt” cần được khơi dậy bằng chất lượng thực, bằng niềm tin của người tiêu dùng và bằng văn hóa tiêu dùng mang bản sắc dân tộc. Khi doanh nghiệp sản xuất những sản phẩm tốt, mang giá trị Việt, người Việt tự hào sử dụng hàng Việt, thì vòng tròn tự cường của nền kinh tế sẽ được khép kín và lan tỏa bền vững.
Tuy nhiên, sức mạnh doanh nghiệp không chỉ đến từ vốn hay công nghệ, mà còn đến từ tri thức và con người. Mỗi doanh nghiệp phải trở thành một “trường học sáng tạo”, nơi tri thức được kết nối với thực tiễn, nơi nghiên cứu được chuyển hóa thành năng suất lao động. Sự liên kết giữa doanh nghiệp với các viện nghiên cứu, trường đại học và các trung tâm đổi mới sáng tạo là chìa khóa mở ra tương lai bền vững. Một nền kinh tế chỉ thật sự vững mạnh khi khoa học công nghệ trở thành lực kéo chủ đạo, và doanh nghiệp là trung tâm của hệ sinh thái đổi mới đó. Đây cũng là định hướng mà nhiều quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức đã kiên định trong suốt hàng chục năm, để đi từ nền kinh tế phụ thuộc sang nền kinh tế dẫn dắt bằng tri thức.
Sức mạnh của doanh nghiệp Việt Nam còn được đo bằng khả năng thích ứng với các xu thế mới của thời đại. Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn không còn là khẩu hiệu, mà là con đường tất yếu để tồn tại. Những doanh nghiệp dám thay đổi, dám đầu tư cho công nghệ, dữ liệu, quản trị hiện đại, sẽ là những doanh nghiệp tiên phong kiến tạo tương lai. Từ mô hình nhà máy thông minh đến thương mại điện tử, từ trí tuệ nhân tạo đến blockchain, mỗi công nghệ mới không chỉ mang lại năng suất cao hơn, mà còn mở ra cơ hội định hình lại vị thế doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Về bản chất, phát triển doanh nghiệp là củng cố nội lực dân tộc. Khi doanh nghiệp mạnh, kinh tế vững; khi kinh tế vững, xã hội ổn định; và khi xã hội ổn định, quốc gia có vị thế. Mỗi doanh nhân Việt hôm nay không chỉ là người làm kinh tế, mà còn là người làm chính trị theo nghĩa cao đẹp nhất – người góp phần vào công cuộc bảo vệ độc lập, khẳng định bản sắc và nâng tầm Việt Nam. Tự lực – tự cường – sáng tạo – nhân văn, đó là bốn trụ cột tinh thần cần được khắc sâu trong mọi chiến lược phát triển doanh nghiệp.
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa đầy biến động, khi những cú sốc kinh tế, xung đột địa chính trị hay biến đổi khí hậu có thể tác động dây chuyền đến mọi nền kinh tế, thì chỉ những quốc gia có nội lực mạnh mới đủ sức đứng vững. Việt Nam không thể dựa mãi vào ngoại lực; thay vào đó, cần phát huy tối đa sức mạnh bên trong – sức mạnh của trí tuệ Việt, của doanh nghiệp Việt, của tinh thần dân tộc. Một nền kinh tế tự cường không phải là nền kinh tế khép kín, mà là nền kinh tế hội nhập chủ động, nơi doanh nghiệp Việt tự tin sánh vai, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới bằng chính năng lực của mình.
Để đạt được điều đó, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và thuận lợi cho doanh nghiệp. Chính sách cần hướng tới hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao năng suất, đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh. Bên cạnh đó, tinh thần doanh nhân Việt cần được tôn vinh – không chỉ là người làm giàu cho bản thân, mà là người kiến tạo giá trị cho cộng đồng, người góp phần định hình diện mạo kinh tế quốc gia.
Khi mỗi doanh nghiệp được xem như một “pháo đài kinh tế”, mỗi sản phẩm Việt được xem như một “lá cờ thương hiệu quốc gia”, thì sức mạnh Việt Nam sẽ không còn chỉ là tiềm năng mà trở thành hiện thực. Doanh nghiệp mạnh chính là nền móng cho một nền kinh tế độc lập, tự chủ; và một nền kinh tế độc lập, tự chủ sẽ là bảo chứng cho tương lai thịnh vượng, bền vững của đất nước. Khơi dậy nội lực doanh nghiệp hôm nay chính là khơi dậy sức mạnh Việt Nam mai sau – một Việt Nam tự tin, sáng tạo, nhân văn và vươn xa trong thế kỷ mới.
Khi nhìn lại hành trình phát triển của dân tộc, ta thấy rõ một quy luật bất biến: mọi sự hưng thịnh đều bắt nguồn từ sức mạnh bên trong. Từ những ngày đầu dựng nước, cha ông ta đã biết kết tinh nội lực cộng đồng để dựng nên cơ đồ; và ngày nay, trong kỷ nguyên hội nhập, tinh thần ấy được tái hiện trong từng doanh nghiệp, từng con người đang ngày đêm sáng tạo, lao động, cống hiến vì một Việt Nam thịnh vượng. Không có quốc gia nào đạt tới sự giàu mạnh nếu chỉ dựa vào nguồn lực bên ngoài; cũng như không có nền kinh tế nào bền vững nếu doanh nghiệp của nó yếu ớt, phụ thuộc và thiếu bản lĩnh.
Doanh nghiệp Việt hôm nay chính là “đội quân tiên phong” trên mặt trận kinh tế, là lực lượng trực tiếp hiện thực hóa khát vọng phát triển của đất nước. Mỗi doanh nhân, bằng trí tuệ, sự sáng tạo và lòng yêu nước, đang góp phần viết nên bản hùng ca mới của thời đại – bản hùng ca của trí tuệ Việt Nam, của tinh thần đổi mới và khát vọng vươn lên. Trong bối cảnh thế giới chuyển động nhanh chưa từng có, khi những giá trị cũ đang bị thách thức bởi công nghệ và tri thức mới, thì sức mạnh doanh nghiệp cũng chính là thước đo của sức mạnh dân tộc. Càng có nhiều doanh nghiệp mạnh, Việt Nam càng có nền tảng vững chắc để tiến vào tương lai tự tin và chủ động.
Tăng cường nội lực doanh nghiệp, vì thế, không đơn thuần là một mục tiêu kinh tế. Đó là sự khẳng định về bản lĩnh chính trị, là minh chứng cho ý chí tự cường của dân tộc Việt Nam. Một nền kinh tế tự chủ, sáng tạo và nhân văn sẽ không chỉ đảm bảo tăng trưởng bền vững, mà còn củng cố vững chắc nền độc lập của đất nước trong thế giới đầy biến động. Khi doanh nghiệp làm chủ công nghệ, Việt Nam làm chủ tương lai. Khi doanh nghiệp tự tin trên thị trường quốc tế, quốc gia có thể ngẩng cao đầu trước bạn bè năm châu. Và khi mỗi sản phẩm “Made in Vietnam” mang trong mình giá trị tri thức, sáng tạo và văn hóa Việt, thì đó không chỉ là hàng hóa – mà là hình ảnh của một dân tộc đang trỗi dậy.
Phát triển doanh nghiệp mạnh không phải chỉ để tạo ra của cải vật chất, mà quan trọng hơn, là để tạo ra tinh thần dân tộc mới – tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám khác biệt, dám chinh phục những đỉnh cao tri thức và công nghệ. Chính trong môi trường cạnh tranh toàn cầu khốc liệt ấy, bản lĩnh Việt Nam sẽ được tôi luyện, để mỗi doanh nhân không chỉ là người kinh doanh, mà còn là người lính trên mặt trận kinh tế, mang trong tim ngọn lửa của trách nhiệm xã hội và khát vọng phụng sự Tổ quốc.
Trong bối cảnh chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 và biến động địa chính trị phức tạp, sức mạnh nội lực của doanh nghiệp Việt càng trở nên có ý nghĩa chiến lược. Đó là “lá chắn mềm” giúp nền kinh tế chống chịu trước sóng gió, là “nguồn năng lượng sạch” để phát triển bền vững, và là “động cơ trí tuệ” giúp Việt Nam bứt phá vươn tầm. Khi công nghệ, sáng tạo và tri thức trở thành nền tảng, thì doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể tiến xa, không chỉ là người tham gia mà là người dẫn dắt, không chỉ theo sau mà có thể định hình xu thế.
Từ góc nhìn chính trị – xã hội, việc củng cố nội lực doanh nghiệp cũng chính là quá trình củng cố “thế và lực” quốc gia. Một đất nước có hàng triệu doanh nghiệp vững vàng là một đất nước có hàng triệu pháo đài kinh tế, góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia trong thời bình bằng sức mạnh mềm của tri thức và sáng tạo. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò “nhạc trưởng” điều phối, doanh nghiệp là “người chơi” năng động, còn xã hội là “sân khấu” thể hiện sức sống của nền kinh tế. Khi ba yếu tố ấy hòa quyện trong một nhịp điệu chung – của niềm tin, của hợp tác, của sáng tạo – thì Việt Nam sẽ bước vào kỷ nguyên phát triển mới: tự chủ về kinh tế, tự tin về tri thức và tự cường về bản lĩnh.
Doanh nghiệp mạnh, kinh tế vững không chỉ là khẩu hiệu, mà phải trở thành chân lý hành động, thấm sâu vào tư duy lãnh đạo, vào chiến lược phát triển, vào từng chính sách cụ thể. Cần coi mỗi doanh nghiệp là một “tế bào sống” trong cơ thể quốc gia, được nuôi dưỡng bằng môi trường thể chế minh bạch, được tiếp sức bằng khoa học – công nghệ, và được bảo vệ bằng niềm tin xã hội. Khi doanh nghiệp phát triển, hàng hóa phong phú, việc làm gia tăng, đời sống nhân dân được cải thiện, thì đó chính là nền tảng của một xã hội ổn định, công bằng và nhân văn.
Tư tưởng “lấy nội lực làm gốc, ngoại lực làm đòn bẩy” của Đảng ta vẫn nguyên giá trị trong bối cảnh mới. Phát huy nội lực doanh nghiệp chính là hiện thực hóa tư tưởng ấy trong thời đại công nghiệp 4.0, là cách để Việt Nam chủ động thích ứng với xu hướng toàn cầu mà không đánh mất bản sắc riêng. Một quốc gia hùng cường trong thế kỷ XXI không phải là quốc gia có nhiều tài nguyên, mà là quốc gia có nhiều doanh nghiệp mạnh – những doanh nghiệp không chỉ sản xuất ra của cải, mà còn kiến tạo giá trị, lan tỏa tri thức, nuôi dưỡng văn hóa và tinh thần Việt Nam.
Từ những nhà máy ở Bắc Ninh, khu công nghệ cao ở Đà Nẵng, những trang trại công nghệ ở Tây Nguyên, cho đến những doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ ở TP. Hồ Chí Minh hay Hà Nội – ở đâu có doanh nghiệp sáng tạo, ở đó có mạch sống của nền kinh tế, có niềm tin vào tương lai đất nước. Doanh nghiệp chính là “linh hồn” của nền kinh tế tri thức, là nơi hội tụ giữa tinh thần dân tộc và trí tuệ thời đại.
Vì thế, nói đến doanh nghiệp mạnh là nói đến sức sống Việt Nam. Mỗi doanh nghiệp tự cường là một nốt nhạc trong bản giao hưởng hùng tráng của công cuộc đổi mới. Khi những nốt nhạc ấy hòa quyện thành một bản nhạc lớn, đó sẽ là bản trường ca của một Việt Nam hùng cường, sáng tạo và nhân văn – nơi mà sức mạnh dân tộc và tinh thần thời đại cùng cất lên trong giai điệu của niềm tin và khát vọng vươn xa.
TS Thanh Hoa
