GS.TS. Nhà giáo Nhân dân Đặng Thị Kim Chi
GS.TS Đặng Thị Kim Chi sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống hiếu học, bà là con gái của GS.BS Đặng Vũ Hỷ - một trong những nhà khoa học đầu tiên của Việt Nam được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ (năm 1996). Ngay từ hồi nhỏ, bà đã sớm nuôi dưỡng cho mình một ý chí, nghị lực phấn đấu học tập không ngừng nghỉ những mong thành công trong sự nghiệp sau này.Năm 1971, GS.TS Đặng Thị Kim Chi tốt nghiệp Khoa Hoá - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội với tấm bằng loại ưu. Sau đó, bà được giữ lại làm giảng viên của trường và tiếp tục được cử sang Cộng hoà Dân chủ Đức làm nghiên cứu sinh về chuyên ngành kỹ thuật bảo vệ môi trường.Năm 1982 sau khi về nước, GS.TS Đặng Thị Kim Chi cùng 5 người khác đã tạo thành một nhóm chuyên gia về kỹ thuật bảo vệ môi trường đầu tiên của Trường ĐH Bách khoa Hà Nội.Vào thời điểm đó, đất nước còn khó khăn về kinh tế, vấn đề môi trường chưa được chú trọng. “Nhưng tôi vẫn chọn con đường này vì tôi biết rằng đất nước sẽ rất cần những nhà khoa học, những kỹ sư bảo vệ môi trường khi bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá”, GS. Chi chia sẻ.Năm 1989, Bộ môn Kỹ thuật môi trường (Trường ĐH Bách khoa) được thành lập. Tại đây, GS. Chi cùng các đồng nghiệp bắt đầu những lớp đào tạo đầu tiên các kỹ sư kỹ thuật môi trường cho Việt Nam. Chính sự chuẩn bị khá sớm này đã giúp Việt Nam có đội ngũ cán bộ kỹ thuật môi trường được trang bị kiến thức tốt, kịp thời tham gia giải quyết những vấn đề nóng về môi trường khi đất nước bước vào giai đoạn “bùng nổ” kinh tế.
Trong sự nghiệp nghiên cứu khoa học, một trong những hướng nghiên cứu trọng tâm của GS.TS Đặng Thị Kim Chi đó là môi trường làng nghề. GS. Kim Chi đặc biệt quan tâm đến môi trường làng nghề, bởi bà suy nghĩ: “Việt Nam là đất nước có nhiều làng nghề, nhưng sự ô nhiễm trong quá trình sản xuất đang làm mất dần đi vẻ đẹp của nhiều làng quê, ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe của nhân dân”. Một trong số những đề tài nghiên cứu về môi trường làng nghề do GS Kim Chi chủ biên được đánh giá cao và có ảnh hưởng lớn đó là đề tài mang mã số KC.0908: “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng các chính sách và biện pháp giải quyết vấn đề môi trường ở làng nghề Việt Nam”.
GS.TS.NGND Đặng Thị Kim Chi trong một chuyến đi thực tế tại mỏ vàng Phước Sơn (Ảnh: moitruong.net.vn).
Đề tài này đã mở ra hướng nghiên cứu mới về môi trường ở Việt Nam, từ đó giúp cải thiện môi trường tại các làng nghề , các hoạt động sản xuất phi nông nghiệp nằm trong vùng nông thôn với đặc điểm riêng về truyền thống văn hóa, xã hội tồn tại ở quy mô làng, xã còn gắn với sản xuất nông nghiệp và hệ tư tưởng của người nông dân. Đề tài này là cơ sở cho việc nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp bảo vệ môi trường cho những cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, phù hợp với đặc điểm và điều kiện xã hội của Việt Nam. Sau nhiều năm cùng các đồng nghiệp nỗ lực, công trình giải quyết vấn đề môi trường ở các làng nghề Việt Nam của bà và các cộng sự đã được đánh giá đúng giá trị của nó. Năm 2009, GS. Kim Chi và các đồng nghiệp đã cùng đánh giá lại các công nghệ xử lý chất thải, tại một số làng nghề đặc trưng của Việt Nam, qua đó tiến tới xây dựng tài liệu hướng dẫn nhân rộng kết quả nghiên cứu ra nhiều vùng miền trong nước.Là một trong số ít nhà khoa học nữ có những công trình tạo được tiếng vang trong làng khoa học, năm 2008, GS.TS Đặng Thị Kim Chi đã được nhận Giải thưởng Kovalevskaia cho những đóng góp của bà. GS.TS Đặng Thị Kim Chi đã trở thành một trong những nhà khoa học tiên phong và có nhiều đóng góp trong nghiên cứu bảo vệ môi trường tại Việt Nam.
Xuyên suốt chặng đường gần 50 năm miệt mài cống hiến cho công tác giảng dạy và NCKH, GS.TS Đặng Thị Kim Chi, đã làm chủ nhiệm và tham gia 43 đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, công bố trên 82 bài báo khoa học, đồng tác giả của 1 bằng sáng chế (về “Quy trình điều chế chất xúc tác spinel nikel nhôm, sản phẩm xúc tác spinel nikel nhôm sử dụng cho phản ứng khử chọn lọc xúc tác đối với khí NO trong khí thải”). Bà cũng là tác giả và đồng tác giả của nhiều cuốn sách như: “Hóa học Môi trường “, ô nhiễm tồn lưu – Hiện trạng và giải pháp”, “Việt Nam - Môi trường và cuộc sống”, “Giáo trình kinh tế chất thải”, chủ biên cuốn “Làng nghề Việt Nam và Môi trường” ”…
Hôm nay, dù đã ở vào độ tuổi nghỉ ngơi, vui vầy bên con cháu, GS.TS Đặng Thị Kim Chi vẫn chưa nguôi niềm đam mê với công việc. Bà tiếp tục nghiên cứu các công trình liên quan đến xử lý vấn đề môi trường. Đề tài “Quản lý và xử lý điểm ô nhiễm tồn lưu ở một số vùng tại Việt Nam” đã được bà tiếp tục nghiên cứu. Đây là một hướng nghiên cứu được thực hiện từ lâu tại các nước phát triển nhưng ở Việt Nam thì đến nay vẫn chưa được tiến hành. Công trình này khi thành công hứa hẹn sẽ giải quyết được vấn đề tồn tại bấy lâu nay ở Việt Nam đó là những chất độc hại tồn lưu tại các nhà máy hóa chát đã ngừng hoạt động , các kho chứa hóa chát Bảo vẹ thựcc vật , bãi khai thác than , khoáng sản, trạm xăng dầu, các bãi chôn lấp chát thải ....đã ngừng hoạt động, đang ảnh hưởng tới chất lượng Môi trươngf và tác động xấu tới sức khỏe con người.Vấn đề ô nhiễm môi trương do rác thải nhựa khó phân hủy đang là ván đè nóng hiện nay cũng được bà quan tâm trong những năm gần đây và hướng nghiên cứu tới vật liệu nhựa có thể phân hủy hoàn toàn trong môi trường tự nhiên. Bà vẫn còn say sưa với hướng nghiên cứu này và Đề tài “ Nghiên cứu công nghệ chế tạo màng nhựa phân hủy sinh học hoàn toàn trên cơ sở hỗ hợp tính bột sắn Việt nam , mã sô TNMT.2020.553.05 đã được hoàn thành vào cuối năm 2022 mở ra hương phát triển vật liệu nhựa tự phân hủy ở Việt nam
Nhân dip kỉ niệm 40 năm ngày Nhà Giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2022), Giáo sư Đặng Kim Chi là 1 trong 2 giáo sư của Trường ĐH Bách khoa Hà vội đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo vinh danh "Nhà Giáo Tiêu biểu, giai đoạn 40 năm 1082-2022". Khi nhắc về thời gian tham gia đào tạo cũng như các công trình, dự án mà bà đã thực hiện, GS. Kim Chi chia sẻ: “Các học trò của tôi, hàng trăm kỹ sư kỹ thuật môi trường đã được đào tạo là “những công trình” mà tôi tự hào”. Bởi họ là những người tiếp nối trong vấn đề bảo vệ môi trường ở Việt Nam”.
Với những đóng góp, cống hiến đáng trân trọng xuyên suốt chặng đường sự nghiệp vẻ vang đã qua, GS.TS Đặng Thị Kim Chi đã vinh dự được Đảng, Nhà nước, lãnh đạo các Bộ, Ban ngành trao tặng nhiều danh hiệu, phần thưởng cao quý cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen ý nghĩa. Đặc biệt, trong đó phải kể đến những danh hiệu, giải thưởng tiêu biểu như: Huân chương Lao động hạng Ba (2010), danh hiệu Nhà giáo nhân dân (2009), Giải thưởng Môi trường Việt Nam (2005) Giải thưởng Kovalepskaia (2008), Giải nhất Lĩnh vực Môi trường của giải thưởng Nhân tài đất Việt (2019), Giải thưởng Sách vàng Khoa học Công nghề Việt Nam dành cho công trình nghiên cứu về Môi trường Làng nghề Việt Nam ( 2020)… tôn vinh Trí thức Khoa học & Công nghệ tiêu biểu năm 2022…
