Cả cuộc đời ông đã gắn bó với ngành Y cao quý. Ông luôn tự hào khi mình vinh dự được khoác 2 màu áo: Màu áo xanh người lính Cụ Hồ và màu áo Blouse bác sĩ chữa bệnh. Ông không ngừng học tập, nỗ lực phấn đấu, tìm tòi, nghiên cứu, áp dụng các phương pháp điều trị tiên tiến mang lại hiệu quả cao trong điều trị cho người bệnh.
Ông hiện là Giám đốc chuyên môn Trung tâm Kết nối Công nghệ Y khoa Quốc tế.
Hiện nay, tuy ông nghỉ hưu, nhưng ông vẫn tận hiến với nghề, là Giám đốc chuyên môn Trung tâm Kết nối Công nghệ Y khoa Quốc tế; đồng thời là nhà giáo kỳ cựu tận tình giúp đỡ các học viên, nghiên cứu sinh tốt nghiệp. Ông được nhiều người gọi với cái tên thân mật: “Thầy giáo, Thầy thuốc, Nhà khoa học “ba trong một” khiêm nhường, đầy nhiệt huyết...
Thắm đượm tình nghề
Đại tá, TTƯT, PGS.TS.BSCC. Mai Văn Viện luôn nêu cao y đức và y thuật trong công tác khám chữa bệnh cứu người, giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Ông sinh năm 1963 ở miền quê Trực Tuấn, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định cũ (nay là Tỉnh Ninh Bình) giàu truyền thống hiếu học. Khi học hết cấp 2 (năm 1977), do hoàn cảnh khó khăn, ông phải nghỉ học tìm việc làm để phụ giúp bố mẹ. Nhọc nhằn với miếng cơm manh áo nhưng tinh thần hiếu học không thể tắt trong tâm trí của chàng thanh niên Mai Văn Viện. Sau 2 năm bươn chải, vật lộn lao động, ông quyết định trở lại đi học, thi đỗ cấp 3. Đến năm 1982, ông trúng tuyển Đại học Quân Y với ước mơ được trở thành bác sĩ cứu người và cũng bởi môi trường đó được Quân đội nuôi dưỡng, “không phải lo ăn, lo mặc”.
Sau 6 năm học, tốt nghiệp loại giỏi, bác sĩ Mai Văn Viện được giữ lại Học viện Quân Y là giảng viên, kiêm bác sĩ điều trị ở Bệnh viện Quân Y 103. Ông là giảng viên, nghiên cứu viên của Bộ môn Phẫu thuật lồng ngực tim mạch và Nội tiết, Học viện Quân Y, sau này là Bộ môn- Khoa Ngoại dã chiến, Học viện Quân Y. Sau thời gian thực tập sinh tại Cộng hòa Pháp, năm 2004 ông bảo vệ luận án Tiến sĩ chuyên ngành Ngoại khoa, tại Học viện Quân Y với đề tài “Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, X quang và mô bệnh học tuyến ức liên quan đến kết quả điều trị ngoại khoa bệnh nhược cơ”.
Tháng 3/2005, TS.BS. Mai Văn Viện tình nguyện ra công tác Quần đảo Trường Sa, nhận nhiệm vụ Chủ nhiệm Quân Y đảo Nam Yết, Lữ đoàn 146, Quân chủng Hải quân. Tại đây ông không chỉ làm công tác khám chữa bệnh đảm bảo sức khỏe cho cán bộ chiến sỹ trên đảo, mà tổ quân y của ông làm chỉ huy còn tiếp nhận cấp cứu thành công nhiều tình huống tai nạn phức tạp của ngư dân trên các tàu đánh bắt xa bờ. Đặc biệt, lần cấp cứu nhiều nạn nhân bị thương nặng cùng một lúc trên tàu QNg 95645, tất cả bệnh nhân đều được cứu chữa kịp thời và an toàn trở về đất liền.
Nhâm nhi chén trà ấm, ông kể: Nhiều bệnh nhân đã được ông và các đồng nghiệp cứu chữa, nhiều người thoát khỏi "cửa tử”, trong đó có các ca bệnh mà bác sĩ Viện và 2 y sĩ đã cấp cứu thành công 6 ngư dân tàu cá QNg 95645 bị nạn. Giữa đêm khuya, cả 6 nạn nhân bị các vết thương phức tạp ở đầu, ngực, bụng, bàn tay: gãy xương, đứt gân, đứt mạch máu... ông đã tổ chức chỉ đạo và cùng kíp quân y đã kịp thời xử trí, cứu chữa an toàn cho các bệnh nhân để chuyển tiếp vào đất liền điều trị. Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn và thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, Vùng 4 Hải quân đã biểu dương, khen thưởng bác sĩ Mai Văn Viện và Tổ Quân y đảo.
Năm 2006, ông trở lại đất liền công tác ở Bộ môn-Khoa Phẫu thuật Lồng ngực Tim mạch và Nội tiết, Bệnh viện Quân Y 103. Tại đây, ông tiếp tục sứ mệnh của mình khám và phẫu thuật, điều trị cho cán bộ, quân nhân mắc các bệnh lý ngoại lồng ngực, tim mạch. Hàng trăm người bệnh nhớ tới ông với sự tận tụy, mẫn cán với nghề.
Với những cống hiến thầm lặng trong khám chữa bệnh, giảng dạy và nghiên cứu khoa học, năm 2011 ông vinh dự được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận đạt chuẩn chức danh Phó Giáo sư ngành Y học.
Năm 2013 ông được được điều động sang làm Chủ nhiệm Bộ môn Ngoại khoa dã chiến. Tại đây, PGS.TS.BS. Mai Văn Viện cùng đồng nghiệp của Bộ môn-Khoa Ngoại dã chiến luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ: huấn luyện, thực hành lâm sàng về các nội dung thuộc lĩnh vực ngoại khoa dã chiến cho các đối tượng đại học và sau đại học. Chỉ đạo và tăng cường chuyên môn kỹ thuật về ngoại khoa dã chiến cho các tuyến quân y đơn vị trong toàn quân.
Tháng 5/2015 PGS.TS.BS. Mai Văn Viện được Bộ Quốc Phòng điều động về công tác tại Bệnh viện Trung ương Quân đội, được bổ nhiệm là Chủ nhiệm Bộ môn Ngoại Lồng ngực Tim mạch, Viện Nghiên cứu Khoa học Y Dược lâm sàng 108, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (2016-2023); Ủy viên Ban Chấp hành Hội Phẫu thuật Tim mạch, Lồng ngực Việt Nam. Chính ông là người đặt nền móng thành lập Bộ môn Ngoại Lồng ngực Tim mạch (sau 6 tháng về bệnh viện công tác). Ngoài nhiệm vụ điều trị cho bệnh nhân, Bộ môn-Khoa còn là nơi đào tạo và nghiên cứu khoa học hàng đầu trong ngành y quân đội. Đến nay ông đã giúp đỡ hướng dẫn thành công nhiều luận văn tốt nghiệp cao học, BSNT, BSCKII, đặc biệt ông cùng bộ môn đã hướng dẫn thành công 07 nghiên cứu sinh của bộ môn đến từ các trung tâm y tế, bệnh viện lớn trong cả nước bảo vệ luận án Tiến sĩ y khoa, chuyên ngành Ngoại Lồng ngực - Tim mạch.
bảo vệ luận án Tiến sĩ của Học viện Quân y.
Từ 12/2017 ông được bổ nhiệm thêm nhiệm vụ là Trưởng phòng Khoa học Công nghệ, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Y học Việt-Đức trực thuộc Bệnh viện TƯQĐ 108 và Trường Đại học Tuebingen - CHLB Đức, Phó Tổng biên tập tạp chí Khoa học Y Dược lâm sàng 108, đến khi nghỉ hưu. Và nhiều người còn trân quý ông, bởi ông cũng là một trong những người đóng góp tích cực cho việc thành lập và phát triển Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng Tế bào gốc Bệnh viện TƯQĐ 108. Ông luôn say mê với công việc thường ngày, nêu cao tinh thần đoàn kết, dám nghĩ, dám làm, tận tình khám và chữa bệnh, áp dụng các phác đồ điều trị hữu hiệu nhất để giúp người bệnh chóng bình phục; khuyến khích học viên yêu thích chuyên ngành Ngoại lồng ngực - Tim mạch. Với những cống hiến không ngừng, năm 2017 ông vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú (TTƯT).
Trải qua nhiều cương vị công tác khác nhau ở Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân Y, bác sĩ Quần đảo Trường Sa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đến khi nghỉ hưu, Đại tá, TTƯT, PGS.TS.BS Mai Văn Viện vẫn dành nhiều thời gian cho công tác giảng dạy, đào tạo, nghiên cứu khoa học. Ông có nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật và tham gia nhiều đề tài NCKH các cấp Nhà nước, cấp Bộ, cấp Viện.
Và tôi cũng như bao đồng nghiệp của ông ấn tượng nhất về 02 nhiệm vụ KHCN trong số nhiều nhiệm vụ KHCN mà PGS.TS. Mai Văn Viện làm Chủ nhiệm và tham gia. Trong đó phải kể đến đề án Ghép tạng của Bệnh viện TƯQĐ 108, PGS.TS. Mai Văn Viện tham gia, đề tài “Nghiên cứu triển khai ghép phổi lấy từ người cho chết não”, nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp Quốc gia. Năm 2018, ông được Bộ Khoa học và Công nghệ tặng Bằng khen: Ca ghép phổi đầu tiên ở Việt Nam thành công. Đến nay Bệnh viện TƯQĐ 108 đã triển khai thành công rất nhiều ca ghép tạng.
Và đặc biệt là đề tài “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị bệnh nhược cơ và Lupus ban đỏ hệ thống”, nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp Quốc gia - đề tài độc lập cấp Nhà nước được Bộ Khoa học và Công nghệ giao cho Bệnh viện TƯQĐ 108 chủ trì mà PGS.TS. Mai Văn Viện làm Chủ nhiệm. Năm 2021, ông được Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen: Ca ghép tế bào gốc tạo máu tự thân đầu tiên ở Việt Nam thành công điều trị bệnh nhược cơ. Từ đề tài này, ông cùng các đồng nghiệp đã thực hiện thành công ghép cho 08 bệnh nhân (04 bệnh nhân nhược cơ, 04 bệnh nhân Lupus ban đỏ hệ thống). Đến nay, sức khỏe của các bệnh nhân đều ổn định, chất lượng cuộc sống được cải thiện rõ rệt, có cơ hội hòa nhập với cộng đồng, kéo dài tuổi thọ.
Nhiều sinh viên, học viên được PGS.TS. Mai Văn Viện hướng dẫn NCKH đạt giải thưởng các cấp, nhiều học viên sau đại học được ông hướng dẫn luận văn cao học, luận văn bác sỹ nội trú, luận án tiến sĩ. Ông có hàng trăm bài báo đăng trên các tạp chí khoa học uy tín trong nước và quốc tế. Cùng với đó là nhiều hội nghị chuyên ngành như: Ngoại khoa, Phẫu thuật nội soi, Phẫu thuật lồng ngực tim mạch, Ung bướu, Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân thường niên trong nước và quốc tế ông tham gia và có nhiều bài báo cáo, đồng nghiệp đánh giá cao.
Song hành trên vai nhiệm vụ “Thầy giáo, Thầy thuốc, Nhà khoa học” đến khi nghỉ hưu, ông để lại rất nhiều kỷ niệm đẹp trong ngành Y quân đội. Nhiều phần thưởng cao quý đã được Đảng, Nhà nước phong tặng cho ông: Phong quân hàm Đại tá, được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận đạt chuẩn chức danh Phó Giáo sư; Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú; tặng thưởng nhiều loại Huân chương Chiến công hạng Nhất; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Quân kỳ quyết thắng; Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp giáo dục; Kỷ niệm chương Vì thế hệ trẻ; Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng và nhiều Bằng khen của Bộ Quốc Phòng, Bộ Y tế; Bộ Khoa học và Công nghệ;…
Một trong những kỷ niệm ông nhớ mãi…
Từ đề tài khoa học: “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị bệnh nhược cơ và Lupus ban đỏ hệ thống”, Đại tá, TTƯT, PGS.TS. Mai Văn Viện cho biết: “Lupus ban đỏ hệ thống và nhược cơ là hai bệnh tự miễn phức tạp, mặc dù được chẩn đoán sớm, điều trị đúng theo các phác đồ truyền thống nhưng vẫn có tỷ lệ không nhỏ người bệnh không những không khỏi bệnh mà còn chịu nhiều tác dụng phụ không mong muốn bởi dùng thuốc kéo dài, đặc biệt là các thuốc ức chế miễn dịch...”.
Trong hàng ngàn người bệnh đến với bệnh viện Trung ương quân đội 108 được Đại tá, TTƯT, PGS.TS. Mai Văn Viện giúp đỡ chữa bệnh, có nhiều câu chuyện nghề thú vị. Điển hình là cháu L.N.Q.H con trai của vợ chồng chị Hoa ở Hà Nội, cháu mắc một trận sốt kéo dài rồi phát bệnh Lupus ban đỏ, bệnh tình nặng đã khám ở một số bệnh viện tuyến trung ương không khỏi đã tìm về Bệnh viện TƯQĐ 108 để thực hiện hành trình ghép tế bào gốc tạo máu tự thân. Vợ chồng chị Hoa đã lựa chọn, đặt niềm tin vào y học hiện đại, vào các thầy thuốc quân y trong đó người thực hiện là PGS. Mai Văn Viện. Những ngày con ở bệnh viện như dài hơn với vợ chồng chị Hoa. Giai đoạn đầu sàng lọc những chỉ số cứ thắp sáng dần hy vọng của gia đình. Sau hai ngày thực hiện tách tế bào gốc, cháu Q.H tiếp tục được truyền thuốc khoảng 10 ngày. Tiếp đó, Q.H được chuyển vào phòng điều trị đặc biệt của khu ghép tế bào gốc. Bắt đầu từ thời điểm này, Q.H “chiến đấu” với những thử thách khắt khe của quy trình ghép tế bào gốc tạo máu tự thân cùng sự giúp đỡ của các điều dưỡng viên và đội ngũ giáo sư, bác sĩ giàu kinh nghiệm của Bệnh viện. Tháng 12-2022, sau kết quả tốt đẹp của ca ghép, các bác sĩ đã cho cháu ra viện trở về với gia đình, tiếp tục cuộc sống bình thường và đến trường học tập. Cháu Q.H là một trong tám bệnh nhân ghép tế bào gốc tạo máu tự thân thành công những năm qua.
Ông tâm sự: Đề tài này vẫn đang được triển khai hiệu quả cho các bệnh nhân đến với Bệnh viện TƯQĐ 108. Ghép tế bào gốc tạo máu tự thân đã được ứng dụng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau như: huyết học, ung thư, tự miễn,... Trường hợp của cháu Q.H mắc Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn, biểu hiện bằng viêm cấp hoặc mãn tính các mô khác nhau của cơ thể. Bệnh xảy ra khi hệ miễn dịch tự sản xuất kháng thể tự tấn công vào các cơ quan trong cơ thể. Nói một cách trừu tượng, cơ thể có giặc nội xâm. Bệnh gây ảnh hưởng lên khớp, da, phổi, tim, mạch máu, thận, hệ thần kinh và tế bào máu... Bệnh thường diễn biến phức tạp, tiến triển thành từng đợt, đợt sau nặng hơn đợt trước và gây tổn thương gần như toàn bộ các cơ quan trong cơ thể. Khỏi phải nói, một đứa trẻ mới hơn 10 tuổi không may mắc căn bệnh này, ở dạng tổn thương nặng, biến chứng, chữa chạy khắp nơi mà bệnh không thuyên giảm thì nỗi lo của bậc làm cha mẹ lớn nhường nào. Kết quả ghép tế bào gốc tạo máu tự thân thành công giúp cháu thay đổi hệ miễn dịch, cuộc sống được ổn định bình thường để đến lớp, đến trường.
Vẫn cháy bỏng với công việc thường ngày
Đại tá, TTƯT, PGS.TS.BSCC. Mai Văn Viện hiện là Giám đốc chuyên môn Trung tâm Kết nối Công nghệ Y khoa Quốc tế, ở 04 cơ sở: Việt Nam, Pháp, Đức, Hungary. Bên cạnh đó, ông thường xuyên tư vấn, phản biện, là thành viên Hội đồng nghiệm thu cho nhiều đề tài nghiên cứu khoa học các cấp , hướng dẫn luận án Tiến sĩ cho các nghiên cứu sinh của nhiều trường Đại học Y khoa trong nước. Ông lấy đó làm niềm vui trong cuộc sống thường ngày.
Nhiều bài báo đã viết về ông, chúng tôi chỉ thêm chấm phá đôi nét dấu ấn với chuyên ngành đã gắn bó với anh cả cuộc đời. Tới nay gần 40 năm làm việc, với Đại tá, PGS.TS.BSCC. Mai Văn Viện thời gian biểu gần như dành trọn cho công việc chuyên môn, nghiên cứu. Nhà giáo, thầy thuốc, nhà khoa học mẫu mực, tận tâm và đáng kính ấy còn rất nhiều tâm huyết muốn gửi gắm đến các thế hệ đồng nghiệp, các học trò với một mong muốn đóng góp cho sự phát triển của chuyên ngành Ngoại Lồng ngực - Tim mạch, Ghép tế bào gốc tạo máu tự thân trên chặng đường hội nhập quốc tế.
Đại tá, TTƯT, PGS.TS.BSCC. Mai Văn Viện đã đem kinh nghiệm của mình khám và điều trị, giúp đỡ nhiều bệnh nhân vượt qua được phút đau đớn trong sự “vỡ òa” niềm vui hạnh phúc của họ. Dù ở cương vị công tác nào, công tác ở đâu, ông luôn tâm niệm phải không ngừng ứng dụng phương pháp điều trị mới nhằm đạt kết quả điều trị tốt nhất, giảm chi phí cho người bệnh, tạo diều kiện thuận lợi cho công tác khám, chữa bệnh cho bệnh nhân và bệnh viện. Rất nhiều lá thư cảm ơn gửi tới ông, ông lấy đó làm động lực để tiếp tục cố gắng hơn trong công việc thường ngày.
Để có những thành công đó, phải kể đến hậu phương vững chắc, mái ấm gia đình ông. Hậu phương ấy là người vợ tri kỷ, giỏi giang, hiền lành, người con gái quê hương đất Tổ: Đại tá, PGS.TS.BSCC. Trần Vân Anh - Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật tạo hình Thẩm mỹ và Tái Tạo, kiêm Trưởng khoa Phẫu thuật Tạo hình, thẩm mỹ; Phó Chủ nhiệm Bộ môn Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ và Tái tạo Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác, Học viện Quân Y. Cùng với đó con trai cả Mai Xuân Bách, vốn có khiếu thẩm mỹ giống bố, tu nghiệp tại Học viện Mỹ thuật Brassart Delcourt, đang là họa sĩ công tác tại Cộng hòa Pháp, từng được VTV giới thiệu năm 2022 và 2023, người con trai thứ hai Mai Đăng Khoa đã nối tiếp ngành y của bố mẹ, là sinh viên Đại học Y khoa Debrecen - Hungary. Những điều giản dị nhưng hạnh phúc thật lớn lao.
Vui vẻ, thân tình những câu chuyện về nghề buổi chiều mùa Thu bên văn phòng làm việc của ông, Đại tá, TTƯT, PGS.TS.BSCC. Mai Văn Viện để lại trong lòng chúng tôi hình ảnh đẹp của một thế hệ bác sĩ, nhà giáo giàu kinh nghiệm, luôn hết mình với công việc. Ông vẫn tiếp tục đóng góp công sức nhỏ bé của mình vào sự phát triển ngành Y trên chặng đường mới hòa nhịp kỷ nguyên vươn mình dân tộc.
