VNHN - Với mong muốn lưu giữ và quảng bá nghệ thuật rối nước độc đáo của dân tộc, cô gái trẻ Hoàng Hương Giang đã thực hiện một dự án táo bạo: Xây dựng sân khấu múa rối nước thu nhỏ ngay giữa trung tâm quận 1, TP Hồ Chí Minh.
Hoàng Hương Giang xuất thân trong một gia đình Hà Nội gốc, có truyền thống nghệ thuật lâu đời. Ông nội cô là nhạc sĩ Hoàng Giác, bác ruột cô là nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm, còn bố cô là nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Hoàng Nhuận Kỳ. Giang từng nhiều năm làm tiếp viên hàng không, cô thường dành thời gian sau những chuyến bay tìm hiểu về ẩm thực và văn hóa dân gian các nước, và nhận thấy người nước ngoài rất yêu thích nghệ thuật múa rối nước Việt Nam. Nhưng có một thực tế mà Giang nhận thấy, hàng đoàn khách nước ngoài xếp hàng dài lũ lượt trước cửa hai nhà hát múa rối nước lớn nhất ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh mỗi tối.
Thế nhưng, các phường rối truyền thống nhỏ tại các làng quê Bắc Bộ lại dần biến mất và thất truyền. Điều này đã khiến Hương Giang trăn trở với việc lưu giữ nét nghệ thuật truyền thống này cho đời sau, mang múa rối nước trở lại với sự gần gũi, dân dã, kể cả khi cô đã trở thành một doanh nhân trẻ. Cô gái sinh năm 1985 luôn suy nghĩ về việc quảng bá nghệ thuật dân gian như thế nào cho người nước ngoài và chính người Việt Nam. Từ những trải nghiệm của bản thân, cô đã ấp ủ một kế hoạch đưa nghệ thuật múa rối nước dân gian vào không gian ẩm thực Đậu Homemade của mình, với một sân khấu múa rối có đầy đủ nhà thủy đình, hồ nước... tại số 52 Lê Lai, (P.Bến Thành, Q.1, TP Hồ Chí Minh).
Các em nhỏ thích thú với múa rối nước của Đậu Homemade.
Thay vì mời các nghệ sĩ biểu diễn chuyên nghiệp, Giang cùng các nhân viên của mình nhiều tháng theo học nghệ nhân Phan Thanh Liêm (Hà Nội) - truyền nhân bảy đời của dòng họ Phan nổi tiếng về múa rối ở miền bắc và là người đã khai sinh ra sân khấu múa rối nước thu nhỏ - để được dạy về các bài rối, các tích trò dân gian. Hằng ngày, đích thân cô chủ 8x xỏ chân vào đôi ủng của bộ đồ cao su, ngâm mình trong nước sau tấm rèm để biểu diễn phục vụ khán giả. “Những ngày đầu, khi tôi cùng nhân viên ra từng bàn giới thiệu, khách nước ngoài tỏ ra ngạc nhiên thích thú còn khách Việt Nam khá e dè. Nhưng sau những suất diễn đầu tiên, càng ngày càng có nhiều người Việt Nam biết tới sân khấu múa rối nước của chúng tôi, đăc biệt là gia đình có các em nhỏ”. Giang chia sẻ.
Không chỉ biểu diễn, Giang và các cộng sự của mình còn giới thiệu những sự tích, hướng dẫn cách điều khiển rối cho người xem. Có những tích hiện đại như đua xe và lồng ghép vào đó là nội dung giáo dục an toàn giao thông rất vui và dễ hiểu khiến khách thích thú. Sau này Giang và các cộng sự nhận được rất nhiều email từ các trường học, các cô giáo đăng ký cho học trò xem múa rối. Với Hoàng Hương Giang, văn hóa và ẩm thực là hai điều không thể tách rời. Trong vai trò là hội viên và là giám đốc phụ trách ẩm thực phía Nam của Trung tâm Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, Giang đã cố gắng xây dựng không gian ẩm thực của mình đậm nét văn hóa. Phường rối nước của Đậu Homemade không chỉ diễn cố định tại cơ sở 52 Lê Lai mà thường xuyên lưu diễn tại các chi nhánh khác. Bên cạnh đó, những góc quán được trang trí như một phòng tranh nhỏ với tác phẩm của các danh họa nổi tiếng như Bùi Xuân Phái, Trần Văn Cẩn, Tô Ngọc Vân... càng khiến không gian ẩm thực này thêm tinh tế, đậm chất văn hóa Việt.
Hoàng Hương Giang cùng nghệ nhân rối nước Phan Thanh Liêm.
Hương Giang chia sẻ về lý do đã thôi thúc cô xây dựng sân khấu múa rối nước giữa lòng Sài Gòn: “Tôi sợ rằng một ngày nào đó sẽ phải nhờ người nước ngoài giải thích cho thế hệ sau của chúng ta về nghệ thuật múa rối nước. Tại sao người Việt có thể bỏ vài trăm, thậm chí vài triệu cho một đêm nhạc mà ngại ngần vài chục nghìn đi xem môn nghệ thuật dân tộc đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Tôi hiểu rằng phải có một cách tiếp cận khác. Chỉ cần mỗi một ngày nhìn ra sau tấm rèm, tôi thấy đông khách Việt Nam hơn là vui rồi”.
Điều đáng nói, phường rối nhỏ do Hương Giang thành lập còn đến các trường học, bệnh viện, trung tâm thiếu nhi để phục vụ các em nhỏ. “Nếu các nhà hát không thể kéo chân lũ trẻ đến xem múa rối nước thì chúng tôi sẽ mang múa rối nước đến tận nơi”, Giang cho biết. Trung thu này, Đậu Homemade tổ chức nhiều hoạt động thú vị, trong đó dấu ấn là sự kiện
Trung thu ở Đậu có gì? tại 52 Lê Lai. Vào đêm 13-9 (tức 15-8 âm lịch), gia đình cùng các bé sẽ được tham gia vào các trò chơi dân gian, nặn tò he, trang trí những lồng đèn xinh xắn để rước đèn phá cỗ. Không chỉ vậy, Đậu Homemade cũng tổ chức tour diễn múa rối nước, để các con được vừa học vừa chơi, hiểu biết hơn những “chuyện ngày xưa" mà không hề thấy nhàm chán.
