Chỉ thị nêu rõ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã và đang trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho các doanh nghiệp, giảm bớt sự phụ thuộc vào kênh tín dụng ngân hàng theo đúng chủ trương của Nhà nước và phát triển cân bằng giữa thị trường vốn và thị trường tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, thị trường phát triển nhanh đã phát sinh các rủi ro tiềm ẩn, một số hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ trong thời gian gần đây có vi phạm và một số sai phạm nghiêm trọng mang tính chất lừa đảo đã được cơ quan có thẩm quyền khởi tố.
Từ tháng 9/2021 đến nay, Thủ tướng Chính phủ có 4 công điện chỉ đạo về việc tăng cường quản lý giám sát, thanh tra, kiểm tra thị trường chứng khoán, thị trường TPDN. Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có 3 công văn chỉ đạo các đơn vị tăng cường quản lý giám sát, kiểm tra tình hình thị trường TPDN. Mới đây, ngày 18/4/2022, Văn phòng Chính phủ có văn bản thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái tại cuộc họp về việc triển khai các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Để triển khai chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu các đơn vị liên quan như Vụ Tài chính ngân hàng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) khẩn trương rà soát, hoàn thiện các quy định về chào bán, giao dịch TPDN. Đồng thời, yêu cầu Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) rà soát các doanh nghiệp phát hành còn dư nợ trái phiếu riêng lẻ (tại thời điểm 31/3/2022) để đề xuất danh sách doanh nghiệp cần kiểm tra, thanh tra gửi Bộ Tài chính và UBCKNN.
Đối với các doanh nghiệp phát hành đã công bố thông tin trước đợt phát hành nhưng chưa tổ chức phát hành hoặc chưa kết thúc đợt chào bán, yêu cầu tổ chức tư vấn rà soát việc đáp ứng điều kiện, hồ sơ chào bán đảm bảo đúng quy định, rà soát tình hình thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công bố thông tin (bao gồm công bố thông tin định kỳ về tình hình tài chính, tình hình thanh toán gốc, lãi trái phiếu, tình hình sử dụng vốn, công bố thông tin về các đợt mua lại trước hạn, hoán đổi trái phiếu, thực hiện quyền đối với trái phiếu kèm chứng quyền, công bố thông tin bất thường) đối với các trái phiếu còn dư nợ, báo cáo tình hình quản lý, sử dụng nguồn vốn từ các trái phiếu đã phát hành có ý kiến soát xét của tổ chức kiểm toán tại thời điểm gần nhất trong vòng 6 tháng (nếu có) và công bố thông tin cho HNX trước khi tổ chức phát hành.
Bộ Tài chính cũng yêu cầu UBCKNN chủ trì, phối hợp với Vụ Tài chính ngân hàng, Thanh tra Bộ, Vụ Pháp chế, Cục Tài chính doanh nghiệp, HNX khẩn trương kiểm tra, giám sát tình hình phát hành, giao dịch, cung cấp dịch vụ về TPDN tại các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ, các doanh nghiệp phát hành lớn để báo cáo Lãnh đạo Bộ, hoàn thành trước ngày 10/5/2022. Trường hợp phát hiện dấu hiệu không tuân thủ các quy định pháp luật thì tổ chức thanh tra phát hiện mức độ vi phạm để xử phạt.
Về giám sát chặt chẽ hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ theo quy định của pháp luật, Bộ Tài chính yêu cầu UBCKNN có văn bản chỉ đạo các tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu, đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành trái phiếu, đăng ký, lưu ký trái phiếu chấn chỉnh hoạt động cung cấp dịch vụ về TPDN riêng lẻ trước ngày 28/4/2022. Trong đó, đối với các tổ chức tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu, rà soát chặt chẽ, đảm bảo doanh nghiệp phát hành đáp ứng đầy đủ các điều kiện chào bán và hồ sơ chào bán trái phiếu theo quy định tại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP và pháp luật chứng khoán, chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc rà soát của mình.
Rà soát toàn bộ các TPDN đang được đăng ký, lưu ký về khối lượng, tình hình thanh toán gốc, lãi, số lượng và loại hình nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu tính đến thời điểm 15/4/2022, báo cáo về HNX trước ngày 30/4/2022.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng yêu cầu Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán chấn chỉnh hoạt động của các tổ chức kiểm toán, tổ chức cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán, người hành nghề kế toán, kiểm toán tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về kiểm toán, chuẩn mực kế toán, kiểm toán, đảm bảo tính độc lập, khách quan trong quá trình kiểm toán, đạo đức nghề nghiệp của người hành nghề khi cung cấp dịch vụ, trong đó có việc kiểm toán các báo cáo tài chính, các hồ sơ công bố thông tin của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu trước ngày 28/4/2022.
Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán. Trường hợp có dấu hiệu vi phạm trong việc cung cấp dịch vụ kiểm toán phải xử lý theo quy định pháp luật.
Cục Quản lý giá cũng được yêu cầu phải có văn bản chấn chỉnh hoạt động của các tổ chức thẩm định giá, người hành nghề thẩm định giá tuân thủ quy định pháp luật về thẩm định giá, đảm bảo chất lượng thẩm định khi cung cấp dịch vụ thẩm định giá, trong đó bao gồm việc thẩm định giá các tài sản đảm bảo của DN phát hành TPDN trước ngày 28/4/2022; tăng cường kiểm tra, giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ thẩm định giá; trường hợp có dấu hiệu vi phạm phải xử lý theo quy định pháp luật.
Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định: “Mọi hành vi vi phạm, cố tình gian lận trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp để được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ sẽ bị xử phạt vi phạm theo quy định”, đồng thời khuyến nghị nhà đầu tư cần hiểu rõ và tuân thủ quy định về đối tượng nhà đầu tư được mua, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.
“Nhà đầu tư phải hết sức cẩn trọng với các hình thức chào mời thông qua việc ký kết "Hợp đồng đầu tư trái phiếu" với các tổ chức (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, doanh nghiệp khác) theo hình thức thỏa thuận dân sự không được coi là chủ sở hữu trái phiếu hoặc theo các hình thức đầu tư khác không rõ ràng theo quy định của pháp luật là hết sức rủi ro, dẫn đến việc có thể bị mất tiền và không được pháp luật bảo vệ”, đại diện Bộ Tài chính cảnh báo.
