Năm 2019 ông nghỉ hưu và tiếp tục cống hiến với nghề Y cao quý, hiện ông là Phó Chủ tịch Hội Ghép tạng Việt Nam; Cố vấn Trung tâm ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện Việt Đức; Cố vấn cao cấp Khoa Ngoại Tiêu hóa - Gan mật - Tiết niệu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Cả cuộc đời ông đã gắn bó với nghề Y, ông không ngừng học tập, nỗ lực phấn đấu, tìm tòi, nghiên cứu, áp dụng các phương pháp điều trị tiên tiến mang lại hiệu quả cao trong điều trị cho người bệnh.
Cố vấn Trung tâm ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện Việt Đức và Cố vấn cao cấp
Khoa Ngoại Tiêu hóa - Gan mật - Tiết niệu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Rất vui và trân quý AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết, khi ông dành cả cuộc đời gắn bó với ngành Y. Ông là một bác sĩ tận tâm, một nhà khoa học khiêm nhường nhưng đầy nhiệt huyết, một nhà giáo mẫu mực, hết lòng với các thế hệ học trò. Rồi chúng tôi có duyên gặp ông vào một chiều tháng 10 để viết một câu chuyện nghề cao quý ấy.
Vượt qua gian khó, nghề chọn đúng người
AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết luôn nêu cao Y đức và Y thuật trong công tác khám, chữa bệnh. Ông cho rằng Y đức và Y thuật phải luôn song hành, đúng như lời Bác Hồ dạy “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”; bởi vậy nếu đặt Y thuật lên trên mà không có Y đức thì là một người thầy thuốc vô cảm, mà nếu có Y đức mà không có Y thuật thì cũng không thể cứu được người bệnh. Người thầy thuốc phải là chỗ dựa tinh thần để người bệnh trao gửi niêm tin và tính mạng của họ.
Nhiều sách báo, truyền hình viết, đưa tin về ông, chúng tôi thêm đôi nét về tuổi ấu thơ của ông thời gian khó, chiến tranh và cơ duyên đến với nghề y cao quý! Ông sinh năm 1954, là con cả trong gia đình thuần nông xã Yên Tân, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định cũ (nay là tỉnh Ninh Bình). Thuở học trò, thời chiến tranh ông phải đi bộ đến trường cách xa nhà 12 km, vượt lên khó khăn, ông học tập rất tốt, nhất là môn Toán. Và ước mơ ngày đó của ông là phấn đấu trở thành thầy giáo dạy Toán, là sinh viên trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Nhưng duyên phận đến với nghề y đã dẫn lối cho ông sau này.
Ngày đó, tốt nghiệp cấp 3, ông cũng như bao trai làng tạm gác việc học, lên đường nhập ngũ. Sau gần 5 năm trong quân ngũ, năm 1976 ông thi đỗ điểm cao Đại học Y khoa Hà Nội. Ông kể: “Bố ông chính là người khuyên ông theo học ngành Y khoa để trở thành bác sĩ chữa bệnh cứu người”. Và ông rưng rưng nhớ về cụ nội là lương y Nguyễn Văn Lương, một lương y nổi tiếng ở vùng quê Ý Yên, cụ rất giỏi về y thuật, bắt mạch và kê đơn thuốc cho bà con khắp vùng khỏi bệnh…Năm 1982 tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội, ông về công tác tại Bệnh viện Việt Đức.
Tại đây, bác sĩ trẻ Nguyễn Tiến Quyết thỏa sức đam mê khám chữa bệnh và học tập nâng cao trình độ chuyên môn. Ông nhớ như in hình ảnh của những thầy giáo: Tôn Thất Tùng, Bửu Triều, Đỗ Kim Sơn, Nguyễn Đình Hối, Đỗ Đức Vân, Đặng Anh Đệ, Tôn Thất Bách,…những cây đa, cây đề và là những tấm gương sáng về y thuật và y đức soi chiếu, để ông học tập và phấn đấu. Năm 1985 -1991 ông là một trong số ít bác sĩ xuất sắc của Bệnh viện được cử đi học bác sĩ nội trú tại Cộng hòa liên bang Đức. Suốt 6 năm học nội trú bên Đức ông luôn nung nấu học cao chuyên ngành ngoại khoa, mà chuyên sâu là phẫu thuật gan, mật. Năm 1992 về nước, ông tiếp tục công tác tại Bệnh viện Việt Đức. Ngoài chuyên môn giỏi, ông còn thường xuyên tham gia các khóa học nâng cao chuyên môn, tham dự nhiều hội nghị và tập huấn đào tạo tại Đức, Đài Loan, Pháp, Mỹ,… Ông sớm vinh dự được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận chức danh Phó Giáo sư ngành Y học, Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú..
Ông đã được tín nhiệm, bổ nhiệm giữ các chức vụ: Năm 1995 là Trưởng phòng Tổ chức bệnh viện; năm 1999 là Phó Giám đốc bệnh viện; năm 2004 – 2015 là Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, nguyên Giám đốc Trung tâm Ghép tạng BV Việt Đức; nguyên Phó Trưởng Bộ môn Ngoại – Trường đại học Y Hà Nội (2005-2015); nguyên Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam; nguyên Chủ tịch Hội Ngoại khoa Việt Nam;…
Ông là chuyên gia hàng đầu về Ngoại khoa, người thầy mẫu mực hết lòng vì các thế học trò, một bác sĩ hết lòng vì sức khoẻ người bệnh, một nhà khoa học chân chính, trung thực, khiêm nhường. Song hành trên vai nhiều vai trò quan trọng, ông để lại rất nhiều kỷ niệm đẹp trong ngành Y. Nhiều phần thưởng cao quý đã được Nhà nước và nhân dân phong tặng: danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp Bộ, Chiến sĩ thi đua Toàn quốc; nhiều năm liền được Bộ trưởng Bộ Y tế tặng Bằng khen; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2010); danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú (2000), danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân (TTND) năm 2008; Huân chương Lao động hạng Nhất (2014), hạng Nhì (2012), hạng Ba (2006); Danh hiệu Anh hùng Lao động (AHLĐ) (2011); Giải thưởng Nhân tài đất Việt (2011); Công dân Thủ đô ưu tú nhân dịp Kỷ niệm 60 năm Ngày giải phóng Thủ đô năm 2014; Danh hiệu Trí thức Khoa học và Công nghệ tiêu biểu năm 2024;…
Hiện nay AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết vẫn nhiệt huyết cống hiến cho sự phát triển của ngành Y. Ông làm Cố vấn Trung tâm ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện Việt Đức và Cố vấn cao cấp Khoa Ngoại Tiêu hóa - Gan mật - Tiết niệu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Ông thường xuyên hội chẩn nhiều ca bệnh khó, phức tạp cho nhiều bệnh viện Trung ương và các địa phương trong cả nước; tư vấn, phản biện, thành viên hội đồng nhiệm thu cho nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, hướng dẫn nhiều luận án Tiến sĩ cho các nghiên cứu sinh của nhiều trường Đại học y khoa trong nước. Bên cạnh đó ông đảm đương vai trò Phó Chủ tịch Hội Ghép tạng Việt Nam.
Những dẫu ấn không thể nào quên….
Những năm tháng giữ cương vị Phó Giám đốc, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức - AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết luôn đi đầu trong công tác quản lý, chuyên môn. Bệnh viện từng bước phát triển mạnh mẽ từ 430 giường bệnh năm 2004 lên 1500 giường bệnh vào năm 2015; mỗi ngày mổ 350-400 bệnh nhân, khám hơn 1.000 bệnh nhân. Trong đó, hơn 70% số ca phẫu thuật là ca bệnh đặc biệt từ các bệnh viện khác gửi đến. Bệnh viện dã triển khai những kỹ thuật mổ thường quy ngang tầm khu vực và thế giới về phẫu thuật thần kinh, tim mạch, chấn thương chỉnh hình, nội soi và ghép tạng. Và mỗi khi mọi người kể tới chuyên gia đầu ngành về ngoại khoa, phẫu thuật gan, mật, đặc biệt là ghép tạng ở Việt Nam là kể tới ông.
Là một bác sĩ ngoại khoa, phẫu thuật gan, mật, nên đích đến của PGS.TS. Nguyễn Tiến Quyết và đồng nghiệp là phải ghép được gan từ người cho sống và người cho chết não. Đây là công việc cực kỳ khó khăn cả về kỹ thuật, kinh tế và tổ chức trong điều kiện nước ta. Trải qua hàng nghìn cuộc vận động với thân nhân người chết não, giải thích để họ hiểu được tính hữu ích của việc hiến tạng; những lời giải thích đều "nặng trĩu" với bác sĩ và người thân, có những khoảng lặng đến nghẹt thở, có lúc cả thân nhân người chết não và bác sĩ cùng rơi lệ.
Ông chia sẻ, những năm công tác tại BV Việt Đức tôi thường xuyên phải đối diện với những cái chết bất ngờ từ người bệnh, có những người bị tai nạn giao thông, có những người do nhiều nguyên nhân khác dẫn đến chết não. Chỉ riêng tại BV Việt Đức, mỗi năm có khoảng 1.000 người tử vong do chết não. Trong khi đó, những người ung thư gan, chạy thận thì cũng vật vã với những cơn đau và chờ chết nếu như không được phẫu thuật ghép gan, thận kịp thời. Vấn đề là ở chỗ, muốn cứu sống bệnh nhân suy tạng nguồn tạng ghép chính phải từ người cho chết não. Nên “ghép tạng” là công việc rất khó nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được.
Những năm qua, Bệnh viện đã áp dụng thành công ghép tạng với nội tạng được lấy từ 3 nguồn: từ chính bản thân bệnh nhân, từ người cho tạng khỏe mạnh và từ người cho chết não không có quan hệ thân thuộc. Lợi ích từ việc ghép tạng thay thế đã quá rõ ràng, tuy nhiên, khó khăn nhất đối với các bệnh viện hiện nay là không có nguồn tạng, trong khi nhu cầu ghép quá lớn mà nguồn tạng thì khan hiếm. Chỉ riêng nhu cầu ghép gan có hàng nghìn người. Tại Việt Nam luôn có hàng chục nghìn người bệnh chờ ghép thận, gan, tim nhưng nguồn cho thì cực kỳ khan hiếm, ông chia sẻ thêm với chúng tôi.
Và có lẽ một dấu ấn và kỷ niệm không bao giờ quên trong ký ức của ông và đồng nghiệp là: Ngày 19/5/2010, ca ghép gan ở người lớn từ người chết não đầu tiên ở Việt Nam do PGS.TS. Nguyễn Tiến Quyết làm trưởng kíp đã được thực hiện. Sau gần 6 tiếng đồng hồ, ca ghép gan kết thúc, bệnh nhân chuyển về phòng hậu phẫu, lá gan chuyển màu, bắt đầu tiết mật báo hiệu sự sống đã hồi sinh. Ca ghép gan lấy từ người cho chết não đầu tiên đã thành công mở ra triển vọng tốt đẹp để điều trị bệnh nhân xơ gan, ung thư gan, suy gan giai đoạn cuối.
Ca ghép gan thành công từ người cho chết não do ông và đồng nghiệp thực hiện không có sự trợ giúp của chuyên gia nước ngoài chỉ trong vòng 5h20 phút ngắn hơn nhiều so với thời gian dự kiến đã khẳng định trình độ của bác sĩ Việt Nam với bạn bè quốc tế. Từ những người suy thận, suy gan không thể rời khỏi bệnh viện, nay được thay tạng mới, cuộc sống của họ mới trở về đúng nghĩa là cuộc sống, rời xa giường bệnh, máy móc, mệt mỏi, thất vọng. Một người không may từ giã cõi đời đã mang lại cuộc sống ý nghĩa cho những người bệnh trọng, hàng giờ, hàng phút luôn phải chiến đấu với bệnh tật để dành lại sự sống.Thành công của ca ghép gan đầu tiên ở BV Việt Đức với bộ phận được hiến tặng từ người “chết não” đã chứng tỏ rằng, nền y học Việt Nam có thể thực hiện được tất cả những kỹ thuật khó của y học thế giới về ghép tạng.
PGS.TS Quyết khẳng định, tại BV Việt Đức cũng như ở nhiều bệnh viện khác của Việt Nam, kỹ thuật ghép tạng không hề thua kém bất cứ nước nào trên thế giới. Ghép thận giờ đã trở thành thường quy tại bệnh viện, hầu như tuần nào cũng có ghép. Hay như với ghép gan - một kỹ thuật ghép khó nhất hiện nay thì các bác sĩ của BV Việt Đức cũng đã hoàn toàn làm chủ. Đặc biệt, với cùng kỹ thuật đó, người bệnh ở Việt Nam được hưởng lợi hơn rất nhiều bởi chi phí rẻ. Hiện nay, chi phí ghép tạng ở Việt Nam rẻ bằng 1/3 khu vực và trên thế giới. Ví như chi phí ghép thận, ở các nước cùng khu vực bệnh nhân sẽ mất khoảng 35.000 USD, còn tại BV Việt Đức người bệnh chỉ nộp từ 200 - 230 triệu. Còn ca ghép gan đầu tiên từ người chết não tại viện, chi phí chỉ hết 500 triệu, trong khi chi phí này ở các nước trên thế giới là từ 1 - 1,5 tỷ đồng. Với PGS.TS. Nguyễn Tiến Quyết, niềm vui, niềm hạnh phúc trong công việc là được lao động, được cống hiến, khẳng định và vươn lên chinh phục những đỉnh cao khoa học. Thành quả mỹ mãn như là phần thưởng, sự ghi nhận xứng đáng với những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông và đội ngũ y bác sỹ nhiệt thành của BV Việt Đức. Ông chính là người đi đầu thực hiện thành công ca ghép gan ở người lớn từ người cho chết não - một trong những thành tựu y học xuất sắc của y tế Việt Nam.
Sau này, những ca ghép gan ở người lớn từ người cho chết não đã trở thành thường quy tại Việt Nam, ở một số bệnh viện lớn. Trong những ca ghép đó có dấu ấn của AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết.
Ông còn là nhà khoa học mẫn cán, đã chủ trì 05 đề tài cấp Nhà nước, trong đó có 02 đề tài độc lập cấp Nhà nước, như: đề tài “Ghép tạng của người cho chết não”, đề tài “Áp dung phương pháp kỹ thuật mới để điều trị chấn thương gan thượng thận”,…và 02 đề tài thuộc chương trình trọng điểm cấp Nhà nước; chủ trì 03 đề tài cấp Bộ. Viết gần 200 bài nghiên cứu khoa học là tác giả hoặc đồng tác giả đăng trên các tạp chí chuyên ngành trong và ngoài nước. Tham gia biên soạn, là tác giả, đồng tác giả của 08 cuốn sách chuyên khảo, tham khảo, hướng dẫn chuyên ngành y. Đã hướng dẫn thành công nhiều nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ, cùng nhiều sinh viên, học viên hoàn thành khóa học cao học, BSNT, BSCKI, BSCKII,…
Viết tiếp những câu chuyện vui với nghề…
Hơn 40 năm cầm dao mổ, ông đã thực hiện thành công hàng ngàn ca phẫu gan, mật thành công. Để rồi ông đang là Cố vấn Trung tâm Ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện Việt Đức và Cố vấn cao cấp Khoa Ngoại Tiêu hóa - Gan mật - Tiết niệu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City hôm nay. Ông thân tình tâm sự: “Vinmec hôm nay đã triển khai được hầu hết các phẫu thuật ngoại khoa phức tạp ngang tầm khu vực và thế giới như: phẫu thuật ghép gan, phẫu thuật nội soi cắt gan, phẫu thuật nội soi điều trị ung thư thực quản, phẫu thuật nội soi cắt toàn bộ dạ dày, phẫu thuật nội soi cắt toàn bộ đại tràng,…bên cạnh đó Vinmec đã nghiên cứu áp dụng các phương pháp điều trị sỏi đường mật không phải mổ như: Phương pháp tán sỏi đường mật qua da bằng laser; đặc biệt gần đây Vinmec đã áp dụng thường quy phương pháp nội soi tán sỏi đường mật ngoài gan bằng laser qua nội soi mật tụy ngược dòng bằng máy Spy – glass…”. Những ca bệnh nặng tại Vinmec hay các bệnh viện lớn trong nước, ông đều tham gia hội chẩn.
Nhiều người hay gặp ông bên căn phòng nhỏ cuối hành lang tầng 11 nhà D của Bệnh viện Việt Đức. Ông vẫn làm việc với vai trò là cố vấn chuyên môn cho Bệnh viện, vẫn chỉ bảo trao truyền những kinh nghiệm lâm sàng và kinh nghiệm đào tạo cho các thế hệ bác sĩ kế cận. Thời gian biểu của ông gần như dành trọn cho công việc chuyên môn, cho người bệnh và đọc sách viết bài thâu đêm. Người thầy thuốc mẫu mực, tận tâm và đáng kính ấy còn rất nhiều tâm huyết muốn gửi gắm đến các thế hệ đồng nghiệp, các học trò với một mong muốn đóng góp cho sự phát triển của chuyên ngành ngoại khoa, ghép tạng nước nhà ngang tầm thế giới. Nhiều người đọc, gặp ông trên các phương tiên truyền thông, truyền hình, ông thường tư vấn về lĩnh vực phẫu thuật gan, mật, đặc biệt là ghép tạng.
và các phương tiện truyền thông.
Và những năm tháng gắn bó với ngành Y nói chung, Trường Đại học Y Hà Nội, BVHN Việt Đức, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City hôm nay nói riêng, AHLĐ, TTND, PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết thấu hiểu hơn ai hết những vất vả, gian nan của một nghề cao quý - nghề chữa bệnh cứu người. Đối diện hàng ngày, hàng giờ với yêu cầu cấp bách chữa bệnh cứu người, không ít trường hợp bệnh nhân nguy cấp ranh giới giữa sự sống và cái chết chỉ là gang tấc, nhưng nhờ bản lĩnh nghề nghiệp, sự quyết đoán và đặc biệt là lòng yêu thương con người nơi ông, đã cùng các y bác sĩ giúp nhiều bệnh nhân vượt qua cơn nguy kịch trong sự “vỡ òa” hạnh phúc của người bệnh và gia đình họ. Rất nhiều lá thư, dòng tin nhắn cảm ơn được gửi đến ông, ông lấy đó chính là niềm vui, niềm hạnh phúc của nghề và ông lấy đó làm động lực để tiếp tục cố gắng hơn trong công việc thường ngày.
Hơn 70 tuổi đời, hơn 40 năm gắn bó với ngành y cao quý, ông luôn nêu cao y đức với tinh thần “Lương y phải như từ mẫu” để làm việc, chăm sóc bệnh nhân bằng tấm lòng y đức của mình. Xuất phát từ cách nhìn nhận và những quan điểm đúng đắn ấy nên ông đã chiếm được những tình cảm đặc biệt từ người bệnh, được người bệnh tin tưởng trao gửi sức khỏe và cả tính mạng của mình. Ông luôn hạnh phúc với tổ ấm yêu thương của mình bên người vợ đảm, các con trưởng thành, các cháu ngoan học giỏi. Những điều tưởng như giản dị ấy nhưng đã mang lại những hạnh phúc lớn lao.
Những gì PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Quyết đã, đang làm rất đáng được ghi nhận và trân trọng! Một Anh hùng Lao động, một Thầy thuốc Nhân dân luôn mang trong mình niềm khát khao được cống hiến và sẻ chia với nỗi đau bệnh tật cùng cộng đồng. Chúng tôi thầm chúc ông sức khỏe dồi dào, tiếp tục đóng góp công sức của mình vào sự phát triển ngành Y nước nhà trong kỷ nguyên vươn mình dân tộc.
