Đặt vấn đề

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong có thể ngăn ngừa được. Mỗi năm có hơn 5 triệu người chết do sử dụng  thuốc lá — nhiều hơn cả số người chết do HIV/AIDS, sốt rét và bênh lao cộng lại. Thuốc lá là sản phẩm tiêu dùng hợp pháp duy nhất gây chết người khi nó được sử dụng đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Có tới một nửa số người hút thuốc sẽ chết vì những bệnh liên quan đến thuốc lá. Khói thuốc thụ động cũng gây tác hại cho tất cả những người hít phải khói thuốc thụ động.

Những cảnh báo về sức khỏe có hiệu quả, nhất là những cảnh báo bằng hình ảnh, âm thanh đã được chứng minh là có tác dụng khuyến khích người hút thuốc bỏ thói quen này và giảm bớt sức hấp dẫn của thuốc lá đối với những người chưa mắc nghiện. Mặc dù vậy, trong môi trường học đường vẫn còn hiện trạng nhiều người hút thuốc lá: trong đó có cả giáo viên, học sinh, sinh viên thậm chí khách tham quan hay nhân viên.

Đối tượng, phương pháp và nội dung nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Cán bộ giảng viên, công nhân viên và học sinh sinh viên trường Đại học Thái Bình. Để thực hiện quyền của mọi người được hít thở bầu không khí trong lành; giúp học sinh sinh viên và nhân viên trong ngành và khách tham quan giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do phơi nhiễm với hút thuốc lá thụ động; hạn chế các nguy cơ cháy nổ, giảm chi phí vệ sinh môi trường; đồng thời góp phần bảo vệ cảnh quan học đường, tạo môi trường học đường trong lành, hấp dẫn, văn minh, mô phạm.

Phương pháp nghiên cứu: Kết hợp nghiên cứu lý thuyết qua tài liệu trong nước, nước ngoài nhằm xác định và lựa chọn linh kiện, hệ thống cảnh báo cho phù hợp với đặc thù và điều kiện cơ sở vật chất trường Đại học Thái Bình.

+ Sử dụng phần mềm Orcad, protues để vẽ sơ đồ mạch điện.

+ Khảo sát các khu vực, khoảng thời gian trong ngày, tuần để đặt hệ thống cảnh báo cho phù hợp.

+ Khảo sát các hệ thống cảnh báo tại nhà hàng, khách sạn cơ quan để thiết kế hệ thống cảnh báo phù hợp với cơ sở vật chất và hoạt động giảng dạy và học tập của sinh viên trường Đại học Thái Bình.

Nội dung nghiên cứu

- Khảo sát một số các loại linh kiện điều khiển và cảm biến thông dụng

- Làm một số module điều khiển và cảm biến ứng dụng thực tế

- Module Sim, Module Wifi

- Thiết kế nguồn để ứng dụng và chạy thử hệ thống cảnh báo trong phòng thực hành trường Đại học Thái Bình

- Có thể kết hợp chức năng cảnh báo cháy

Sơ đồ mô tả hệ thống:

Sơ đồ nguyên lý

Kết quả và bàn luận

Mặc dù pháp luật Việt Nam đã quy định cấm hút thuốc lá ở các khu vực trong nhà và nơi công cộng, tuy nhiên hiện nay tỷ lệ hút thuốc và hút thuốc thụ động tại các trường đại học vẫn ở mức cao, đặc biệt là ở khu vực hành lang giảng đường vào giờ ra chơi. Để thực thi tốt các quy định về phòng, chống tác hại thuốc lá cần có sự phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan.

Tại hội nghị phòng chống tác hại của thuốc lá, tất cả các đơn vị khoa, phòng ban, học sinh sinh viên đã ký cam kết thực hiện luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và xây dựng trường học không khói thuốc.

Cụ thể, có nội quy hoặc biển báo, hệ thống cảnh báo cấm hút thuốc rõ ràng và đặt tại những vị trí dễ quan sát tại các khu vực cấm hút thuốc; thường xuyên nhắc nhở học sinh, sinh viên, khách đến làm làm việc và thăm quan không hút thuốc tại những khu vực có quy định cấm hút thuốc; không có hiện tượng hút thuốc lá, gạt tàn và đầu mẩu thuốc lá tại những khu vực có quy định cấm hút thuốc; không có hiện tượng mua, bán thuốc lá trong cantin, nhà ăn, khuôn viên của nhà trường; không quảng cáo, khuyến mại và tiếp thị thuốc lá dưới mọi hình thức; không nhận hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp của công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào; nội dung cấm hút thuốc lá và tiêu chí đơn vị không khói thuốc lá được đưa vào qui định nội bộ của đơn vị và có chế độ thưởng, phạt cụ thể. 

Hệ thống đã được thử nghiệm tại các phòng Lab tại trường Đại học Thái Bình. Hệ thống cảnh báo đã đáp ứng độ chính xác trong từng module nhỏ như: báo cháy bằng đèn led, còi, phát tín hiệu phun sương khi hệ thống nhận được khói thuốc, âm thanh nhắc nhở được phát ra: “Thuốc lá có hại cho sức khỏe – Bạn không được hút thuốc tại đây – Xin cảm ơn!’’

Đánh giá:

Ưu điểm:

- Hệ thống cảnh báo có tính ứng dụng cao, rất phù hợp với thực tế các cơ quan, công sở bệnh viện, trường học, khách sạn đặc biệt là trường Đại học Thái Bình.

• Hệ thống cảnh báo đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, mỹ thuật, đáp ứng yêu cầu về công nghệ cũng như nhắc nhở được tác hại của thuốc lá đến cán bộ công nhân viên, giảng viên và học sinh sinh viên trường Đại học Thái Bình. Hạn chế được lượng người hút thuốc lá và giảm bớt được số lần hút thuốc lá của từng người bị nghiện thuốc.
• Chi phí phù hợp và có thể nhân bản để sử dụng làm hệ thống cảnh báo trong các trường học, bệnh viện, công sở, nhà văn hóa, bến xe bến tàu, khu du lịch...
• Hệ thống cảnh báo lắp đặt dễ dàng, đơn giản, sử dụng linh hoạt, thuận tiện, có thể thay thế sửa chữa từng khối riêng biệt.

Khả năng mở rộng:

Có thể áp dụng cho nhà hàng, khách sạn, nhà vệ sinh công cộng, quán bar...

Bổ sung phần hiển thị là màn hình LCD hoặc màn hình led mang thông tin hình ảnh, đoạn video ngắn về tác hại của thuốc lá để tăng hiệu quả cảnh báo.

Cụ thể, có nội quy hoặc biển báo cấm hút thuốc rõ ràng và đặt tại những vị trí dễ quan sát tại các khu vực cấm hút thuốc; thường xuyên nhắc nhở khách không hút thuốc tại những khu vực có quy định cấm hút thuốc; không có hiện tượng hút thuốc lá, gạt tàn và đầu mẩu thuốc lá tại những khu vực có quy định cấm hút thuốc; không có hiện tượng mua, bán thuốc lá trong khuôn viên của đơn vị; không quảng cáo, khuyến mại và tiếp thị thuốc lá dưới mọi hình thức; không nhận hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp của công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào; nội dung cấm hút thuốc lá và tiêu chí đơn vị không khói thuốc lá được đưa vào qui định nội bộ của đơn vị và có chế độ thưởng, phạt cụ thể; đối với những đơn vị được phép có nơi dành riêng cho người hút thuốc lá (các khách sạn) thì nơi dành riêng cho người hút thuốc phải đảm bảo các điều kiện sau: Có phòng và hệ thống thông khí tách biệt với các khu vực không hút thuốc lá; có dụng cụ chứa các mẩu, tàn thuốc lá; có biển bảo tại các vị trí phù hợp, dễ quan sát; có thiết bị phòng cháy, chữa cháy.

Kết luận và kiến nghị

Thiết kế chế tạo hệ thống cảnh báo hướng tới mục tiêu môi trường học đường không khói thuốc lá đã đạt được kết quả mong đợi, hạn chế được số người hút thuốc lá, số lần hút thuốc lá của người nghiện thuốc. Học sinh sinh viên và cán bộ giảng viên đặc biệt là nữ giới giảm số lần và hàm lượng hít phải khói thuốc lá thụ động.

Với những kết quả đã đạt được chúng tôi kiến nghị ban giám hiệu trường Đại học Thái bình cần nhân bản hệ thống cảnh báo này vì nó phù hợp với tiêu chí của các ban ngành và địa phương quản lí. Luôn luôn bổ sung linh kiện, cập nhật công nghệ mới để đáp ứng nhu cầu của xã hội. UBND tỉnh Thái Bình, các sở ban ngành cần lắp đặt hệ thống cảnh báo này trọng các trường học từ mầm non đến trung học cơ sở, khu vui chơi giải trí, bệnh viện, bến xe, nhà văn hóa...

Đào Thị Mơ và Nguyễn Thị Nga - Đại học Thái Bình

Tài liệu tham khảo