VNHN - Sau nhiều tháng đưa ra những tuyên bố mang tính cảnh báo và thăm dò dư luận cũng như các cuộc gặp tham vấn cấp cao Nga - Mỹ nhưng không đạt được sự đồng thuận, sáng ngày 1/2 , Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chính thức tuyên bố Washington sẽ rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF).
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo
INF được lãnh đạo Mỹ và Liên Xô trước đây ký ngày 8/12/1987 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6/1988.
Ông Pompeo còn nêu rõ, Mỹ sẽ gửi thông báo chính thức cho Nga rằng Mỹ sẽ rút khỏi hiệp ước INF trong vòng 6 tháng. Theo Ngoại trưởng Pompeo, Mỹ sẽ ngừng các nghĩa vụ trong khuôn khổ hiệp ước INF với Nga kể từ ngày 2/2.
Động thái này của Mỹ ngay lập tức đã có những phản ứng của cộng đồng quốc tế.
Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 1/2, người phát ngôn Tổng Thư ký LHQ Stephan Dujarric cho biết, Tổng Thư ký Antonio Guterres hy vọng các bên liên quan sẽ sử dụng khoảng thời gian 6 tháng tới để giải quyết những khác biệt thông qua đối thoại, như đã quy định trong hiệp ước.
Ông Dujarric nhấn mạnh: "INF rõ ràng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cấu trúc kiểm soát vũ khí quốc tế. Vấn đề giải giáp luôn là một phần quan trọng trong công tác kiểm soát vũ khí cũng như chương trình nghị sự của Tổng Thư ký LHQ."
Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg cho biết liên minh này đang tìm cách cứu vãn INF sau khi Mỹ tuyên bố rút lui. Theo quan chức này, các nước NATO chưa phải ngay lập tức đối mặt với những mối đe dọa, song sự bất ổn sẽ ngày càng gia tăng. NATO vẫn đang xem xét nhiều kịch bản quân sự khác nhau và vẫn còn quá sớm để đưa ra quyết định.
Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng lên tiếng khẳng định sẽ tiếp tục đối thoại để duy trì INF giữa Nga và Mỹ. Phát biểu trước báo giới, bà nhấn mạnh: "Chúng tôi đã thảo luận về INF trong những tuần qua, kể cả trong khuôn khổ NATO. Chúng tôi sẽ làm tất cả trong khoảng thời gian 180 ngày để tiếp tục đàm phán".
Còn Ngoại trưởng Đức Heiko Maas khẳng định an ninh trên thế giới sẽ trở nên tồi tệ nếu INF bị phá vỡ. Nghị sĩ Đức Alexander Neu lại cho rằng châu Âu không thể giao cho Mỹ trọng trách bảo đảm an ninh, sau khi Washington quyết định ngừng tham gia hiệp ước INF.
Không chỉ có Đức, Bộ Ngoại giao Pháp đã bày tỏ hối tiếc trước việc Mỹ rút khỏi hiệp ước INF, đồng thời kêu gọi Nga tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận này trong vòng 6 tháng tới. Bộ Ngoại giao Pháp cũng khẳng định Pháp sẽ thúc đẩy các cuộc đối thoại với Nga trong khoảng thời gian 6 tháng và sẽ tham vấn với các đồng minh NATO.
Ngoại trưởng Áo Karin Kneissl đã bày tỏ sự hối tiếc trước việc Mỹ quyết định ngừng tham gia hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF). Bà Kneissl nói: "Mỹ quyết định rút khỏi hiệp ước INF là điều vô cùng đáng tiếc. Việc Mỹ và Nga ký kết hiệp ước này vào năm 1987 là dấu hiệu của sự tan băng trong quan hệ giữa hai nước. Đây là một cột mốc quan trọng của sự chấm dứt Chiến tranh Lạnh".
Đáng chú ý, từ phía Nga đã có những phản ứng mạnh mẽ.
Trả lời phỏng vấn hãng tin RIA Novosti ngày 1/2, Thượng nghị si Nga Oleg Morozov nhấn mạnh: “Động thái rút khỏi INF của Washington đe dọa tới toàn bộ hệ thống an ninh quốc tế và Nga sẽ bị đe dọa trước tiên, bởi sau khi rời khỏi INF, Mỹ sẽ triển khai các loại tên lửa này ở một số nước châu Âu”.
Theo ông Morozov, Nga đã sẵn sàng cho các mối đe dọa mới và Moskva đang sở hữu nhiều loại vũ khí hiện đại để có thể đáp trả các mối đe dọa này. Hiện Moscow đang phối hợp chặt chẽ và thuyết phục các đối tác châu Âu không cho Mỹ triển khai tên lửa.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova khi trả lời phỏng vấn kênh Rossiya 1, nêu rõ: "Nếu phía Mỹ, chính quyền Tổng thống Donald Trump, Nhà Trắng đưa ra quyết định cuối cùng và rút lui khỏi Hiệp ước INF, Moscow có quyền đưa ra phản ứng thích hợp cùng các biện pháp đáp trả và dĩ nhiên chúng tôi sẽ làm như vậy."
Thành viên Ủy ban an ninh-quốc phòng của Thượng viện Nga, ông Frants Klintsevich cho biết Moskva có thể khôi phục những dự án cũ để sử dụng các loại tên lửa tầm trung, sau khi Mỹ rút khỏi INF.
Ông Klintsevich nói: "Kể từ thời Liên Xô, Nga đã có nhiều dự án liên quan đến việc sử dụng tên lửa tầm trung và tầm ngắn mà không cần phải đầu tư quá nhiều. Dường như chúng tôi sẽ phải khôi phục những dự án này, đồng thời tăng cường công tác hiện đại hóa".
Ông Klintsevich cũng khẳng định Nga sẽ không phá hủy tên lửa 9M729 bởi các hệ thống này không hề vi phạm hiệp ước INF.
Trong khi đó, trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Rossiya-24, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov nhấn mạnh: “Nga sẽ không bao giờ là nước đầu tiên gây ra chạy đua vũ trang và làm gia tăng căng thẳng... Nga sẽ không đe dọa bất cứ nước nào, Nga chỉ kiềm chế những đối thủ tiềm tàng và bảo đảm an ninh của mình”./.
