Nam Xuân là một vùng đất giàu truyền thống lịch sử, với những phong tục tập quán trong lao động sản xuất, sinh hoạt, ăn, ở, mặc, đi lại, tiếng nói, chữ viết và những nét văn hóa độc đáo của người Thái nơi đây. Tận dụng ưu thế đó, Nam Xuân đã chú trọng phát triển du lịch cộng đồng tại bản Bút.
Bản Bút, bản Bút Xuân, xã Nam Xuân, huyện Quan Hóa là địa bàn sinh sống lâu đời của đồng bào dân tộc Thái, được bao bọc xung quanh bởi những cánh rừng nguyên sinh, hệ thống suối, đồi, núi, hang động đa dạng, bố trí một cách hài hoà tạo nên một không gian vẻ đẹp hoang sơ trong thung lũng suối Bút. Đồng bào dân tộc Thái có một nền văn hóa phong phú và đậm đà bản sắc được hội tụ tinh hoa qua kiến trúc nhà sàn truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp trong sinh hoạt, văn hóa dân gian, trang phục, tiếng nói, văn hóa ứng xử… Những yếu tố đó tạo nên cuộc sống con người nơi đây bình dị, chất phác, thân thiện, mến khách, hài hòa với thiên nhiên và bảo lưu khá nguyên vẹn những nét văn hóa đặc trưng của người Thái như: Điệu khặp, điệu xòe, ca dao, tục ngữ, nhạc cụ dân tộc… Mang sắc thái riêng của cộng đồng người dân tộc Thái ở Nam Xuân.
Bản Bút từ trên cao bao quanh là những thửa tuộng bậc thang vô cùng ấn tượng
Về với bản làng nơi đây du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang , mà còn là dịp để được thấy cuộc sống đơn giản, bình dị, mà rất đỗi gần gũi thân quen của người bản địa mến khách, bớt chật thấy thấm thía hơn về công sức, sự cần cù, chịu thương chịu khó từ bao đời nay để hình thành nên những cánh đồng bất tận
Nằm trong vùng thung lũng rộng lớn, bao quanh là hơn 1000 ha rừng nguyên sinh nên khí hậu quanh năm mát mẻ và trong lành. Ở đây còn có hồ Pha Đay, diện tích khoảng 2,2 ha nằm trên đỉnh núi có độ cao so với mặt biển là 900m. Hồ Pha Đay được bao bọc giữa rừng cây trên núi đá vôi hàng nghìn năm tuổi tạo nên bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp. Ngoài ra nơi đây còn có những thửa ruộng bậc thang vô cùng ấn tượng, Với đa số chủ yếu là người Thái cư trú, những nếp nhà sàn truyền thống với những nét kiến trúc đặc trưng, đậm chất truyền thống vốn có là điểm nhấn trong bức tranh tuyệt đẹp của miền sơn cước.
Du khách sẽ được đắm chìm trong vẻ đẹp hoang sơ của Hồ Pha Đay
Ở ngoài hồ có các chòi để cho du khách nghỉ ngơi
Ẩm thực của người Thái rất đa dạng, phong phú và mang đậm hương vị rất riêng với những món như: Cơm lam, xôi ngũ sắc, lợn cỏ nướng, cá nướng, gà đồi, vịt nướng canh uôi, canh bon, rau thập cẩm nộm, mọoc hoa chuối, các món chẻo chấm… vô cùng hấp dẫn, tất cả đều do bà con trong bản tự nuôi, trồng, đảm bảo sạch, ngon, hấp dẫn, ấn tượng. Ngoài ra, còn có các thức uống như: rượu cần, rượu siêu men lá rừng, nước lam ống nứa, ống vầu… tất cả đều lấy từ nguyên liệu tự nhiên.
Ẩm thực vô cùng độc đáo và phong phú mang hương vị rất riêng của đồng bào Thái nơi đây
Với tài nguyên thiên nhiên đa dạng, phong phú cùng với truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời của người dân nơi đây đã làm nên một điểm nhấn ấn tượng cả về hệ sinh thái tự nhiên, về văn hóa, lịch sử và con người nơi đây cho thấy rất có tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn, gìn giữ văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường, hướng đến mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, xây dựng cộng đồng bền vững, góp phần hoàn thành các mục tiêu chỉ tiêu về kinh tế xã hội của địa phương. Cùng với sự nỗ lực và tấm lòng hiếu khách của đồng bào, bản Bút có nhiều tiềm năng trở thành điểm du lịch sinh thái hấp dẫn trong tương lai.
