Để đẩy lùi dịch bệnh COVID-19, cùng với thực hiện nghiêm thông điệp 5K, Việt Nam đang nỗ lực triển khai chiến lược vaccine với nhiều “mũi nhọn”, bao gồm: thúc đẩy ngoại giao vaccine để tiếp cận các nguồn vaccine COVID-19 trên thế giới; đẩy mạnh sản xuất, thử nghiệm vaccine trong nước; tích cực triển khai tiêm chủng. Tất cả nhằm phấn đấu đạt mục tiêu cuối năm 2021 hoặc đầu năm 2022 có thể đạt miễn dịch cộng đồng.
Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm hỏi, động viên các nhà khoa học đang làm việc tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Công ty VABIOTECH. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.
Vaccine là giải pháp căn cơ, lâu dài để chống lại dịch bệnh
Hiện nay, đại dịch COVID-19 tiếp tục có những diễn biến phức tạp trên thế giới khiến vaccine phòng bệnh này trở thành vấn đề quan tâm hàng đầu. Vaccine phòng COVID-19 là giải pháp căn cơ, lâu dài giúp con người thoát khỏi đại dịch.
Theo Financial Times, Checking COVID-19, tính đến ngày 30/6/2021, toàn thế giới đã sản xuất và phân phối hơn 3,12 tỷ liều vaccine, đáp ứng khoảng 1/3 số đã được đặt hàng là 9,31 tỷ liều. Theo dự báo của các chuyên gia, đến tháng 9/2021, thế giới có thể sản xuất được 5 tỷ liều vaccine, vẫn còn thiếu 4,31 tỷ liều so với số đã được đặt hàng.
Về tỷ lệ tiêm phòng, hiện nay, tỷ lệ tiêm vaccine phòng COVID-19 ở châu Âu và châu Mỹ cao nhất thế giới. Tỷ lệ người dân đã tiêm đủ liều vaccine (2 mũi) ở châu Âu là 25,8% dân số, ở Bắc Mỹ là 32,87%, trong khi ở châu Á là 8,22%. Một số nước có tỷ lệ tiêm đủ liều vaccine cho nhân dân cao là: Mỹ 46,61%, Anh 48,68%, Mông Cổ 53,39%, Israel 57,2%. Trong các nước ASEAN thì Singapore có tỷ lệ tiêm đủ liều vaccine cao nhất là 35,8%, tiếp đó là Campuchia 18,24%.
Đối với Việt Nam, mặc dù được cộng đồng quốc tế đánh giá là kiểm soát dịch tốt, nhưng tình hình dịch vẫn còn rất phức tạp, nhất là với đợt bùng phát dịch lần thứ 4 lần - quy mô lớn, đa nguồn, đa chủng với biến chủng Delta có thể lây lan qua không khí với tốc độ nhanh.
Để chiến thắng dịch bệnh, Chính phủ Việt Nam cũng xác định việc tiếp cận và tiêm chủng vaccine là giải pháp rất quan trọng. Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ đã sớm dự báo, chỉ đạo toàn diện công tác phòng, chống dịch, trong đó có triển khai chiến lược vaccine, gồm 3 nội dung: Một là, tiếp cận nguồn vaccine từ bên ngoài. Hai là, tăng cường hợp tác quốc tế trong việc chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine. Ba là, sản xuất vaccine trong nước, bảo đảm triển khai tiêm chủng an toàn và hiệu quả cho người dân.
Tiếp tục triển khai hiệu quả ngoại giao vaccine
Ngoại giao vaccine là một mũi nhọn quan trọng, là giải pháp vừa có ý nghĩa cấp bách, vừa lâu dài nhằm bảo đảm nguồn vaccine để bảo vệ sức khỏe nhân dân, đồng thời tạo điều kiện khôi phục các hoạt động kinh tế, sản xuất, kinh doanh bình thường, nhất là trong tình hình thiếu hụt vaccine và tiếp cận bất bình đẳng về vaccine trên toàn cầu như hiện nay.
Thời gian qua, ngoại giao vaccine đã và đang được triển khai quyết liệt trên nhiều cấp khác nhau, đặc biệt ở cấp cao. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và đặc biệt là Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm, chỉ đạo và tham gia trực tiếp. Trong hàng trăm cuộc điện đàm, tiếp xúc ở trong nước và ngoài nước, không có cuộc làm việc đối ngoại nào của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước mà không đề cập đến hợp tác về vaccine cũng như tiếp cận nguồn vaccine của các đối tác. Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo quyết liệt Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan cùng với hơn 90 cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài vào cuộc.
Nhờ đó, ngoại giao vaccine đã có một số kết quả tích cực. Thông qua cơ chế COVAX, chúng ta đã tiếp nhận 2,6 triệu liều vaccine của AstraZeneca và 2 triệu liều vaccine của Moderna do Mỹ tài trợ (vừa về Hà Nội sáng 10/7). Trung Quốc viện trợ cho ta 500 nghìn liều vaccine. Phía Nhật Bản cũng đã viện trợ cho Việt Nam 2 triệu liều vaccine. Nga đã tặng 1 nghìn liều vaccine và đồng ý cung cấp tối đa 20 triệu liều vaccine Spunik V trong năm 2021, đồng thời hợp tác với Công ty VABIOTECH của Việt Nam để đóng gói, chuyển giao công nghệ vaccine từ tháng 7/2021. Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách ưu tiên nhận viện trợ vaccine trong tổng số 80 triệu liều mà nước này cam kết viện trợ cho cơ chế COVAX…. Ngoài ra, Cuba, Anh, Đức, Australia, Ấn Độ và một số nước khác cũng có những cam kết cụ thể với Việt Nam. Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ, Việt Nam có thể đạt được mục tiêu có được 10 triệu liều vaccine trong tháng 7 và tháng 8 tới.
Bên cạnh ngoại giao vaccine song phương, Việt Nam tham gia tích cực vào ngoại giao vaccine ở kênh đa phương, kêu gọi cộng đồng quốc tế có những giải pháp đối với bất bình đẳng vaccine và khan hiếm vaccine. Tại Phiên thảo luận Cấp cao của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc hay Hội nghị Tương lai châu Á, Hội nghị thượng đỉnh đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đều nêu bật tầm quan trọng của cộng đồng quốc tế chung tay sớm giải quyết vấn đề thiếu hụt vaccine, bảo đảm phân bổ công bằng vaccine cho các nước đang phát triển và kém phát triển. Không những thế, Việt Nam cũng đóng góp 500 nghìn USD vào quỹ vaccine toàn cầu, được thế giới đánh giá cao.
Thời gian tới, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu tăng tốc hơn nữa trong việc thực hiện triển khai hiệu quả hơn, quyết liệt hơn ngoại giao vaccine, tập trung vào 3 hướng chính: triển khai cam kết mà Việt Nam đã ký với các đối tác 150 triệu liều vaccine để cung cấp cho 70% dân số; tiếp tục vận động các đối tác song phương và các tổ chức quốc tế cung cấp nguồn vaccine cho Việt Nam; thúc đẩy hợp tác chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine để phục vụ cho việc sản xuất lâu dài.
Đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất, thử nghiệm vaccine trong nước
Dù ngoại giao vaccine đã bước đầu có những kết quả tích cực nhưng số lượng vaccine này chưa đủ để Việt Nam thực hiện mục tiêu miễn dịch cộng đồng. Theo tính toán, Việt Nam cần tới 150 triệu liều vaccine để tiêm cho 70% dân số. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế thế giới, nguồn cung vaccine hiện đang thiếu hụt nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu, khiến việc tiếp cận các nguồn vaccine từ bên ngoài trở nên khó khăn hơn. Do đó, đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển vaccine trong nước là giải pháp căn cơ lâu dài.
Ngay từ khi dịch COVID-19 bùng phát, trên tinh thần khuyến khích các đơn vị trong nước nghiên cứu, phát triển vaccine phòng COVID-19, Chính phủ đã có các chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine phòng COVID-19 trong nước. Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Chính phủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để sớm có được nguồn vaccine sản xuất trong nước. Đồng thời, người đứng đầu Chính phủ yêu cầu cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính đang cản trở chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine để có được sản phẩm trong nước nhanh nhất, sớm nhất có thể.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các nhà khoa học, doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển vaccine "made in Vietnam" nỗ lực không kể ngày đêm. Công nghiệp sản xuất vaccine của Việt Nam đang trải qua những tháng ngày lịch sử khi quy trình nghiên cứu, thử nghiệm vaccine được rút ngắn.
Trong đó, vaccine Nano Covax được Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học Dược Nanogen phát triển từ tháng 5/2020, dựa trên công nghệ protein tái tổ hợp, đang thử nghiệm giai đoạn 3 trên 13.000 người để đánh giá yếu tố hiệu lực bảo vệ của vaccine đối với cộng đồng. Qua 2 giai đoạn đầu, kết quả thử nghiệm cho thấy, 100% tình nguyện viên đều sinh miễn dịch tốt. Tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh đạt trên 99%.
Cùng với Nano Covax, vaccine Covivac của Viện Vaccine và sinh phẩm y tế nghiên cứu, phát triển là ứng viên vaccine phòng COVID-19 thứ hai do Việt Nam sản xuất, đã hoàn thành giai đoạn đầu tiên thử nghiệm lâm sàng trên người. Trong tháng 7/2021, Covivax dự kiến sẽ được tiêm thử với cỡ mẫu lớn hơn và giai đoạn 3 sẽ được thực hiện vào cuối năm nay.
Ngoài ra, sau nhiều lần đàm phán, Công ty Vắc xin và sinh phẩm số 1 - Vabiotech đã chính thức gia công đóng ống vaccine Sputnik V. Với những nỗ lực của các nhà khoa học, hy vọng vào cuối năm 2021, Việt Nam sẽ có những lô vaccine đầu tiên phục vụ công tác phòng, chống dịch trong nước.
Triển khai chiến dịch tiêm chủng lớn nhất trong lịch sử
Để đạt mục tiêu cuối năm 2021 hoặc đầu năm 2022 có thể đạt miễn dịch cộng đồng với khoảng 70% dân số Việt Nam được tiêm chủng vaccine phòng COVID-19, ngày 8/7/2021, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 3355/QĐ-BYT về Kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm vaccine phòng COVID-19 năm 2021-2022.
Theo đó, từ tháng 7/2021 đến tháng 4/2022, Việt Nam sẽ triển khai chiến dịch tiêm chủng lớn nhất lịch sử trên quy mô toàn quốc, với sự tham gia của nhiều lực lượng như y tế, quân đội, công an và các bộ, ngành. Mục tiêu của chiến dịch là: tối thiểu 50% người từ 18 tuổi trở lên được tiêm vaccine phòng COVID-19 trong năm 2021; trên 70% dân số được tiêm vaccine phòng COVID-19 đến hết quý I/2022.
Đối tượng tiêm chủng là toàn bộ người dân trong độ tuổi có chỉ định sử dụng vaccine theo khuyến cáo của nhà sản xuất, trong đó ưu tiên cho lực lượng tuyến đầu phòng chống dịch và lực lượng tuyến đầu trong thúc đẩy, phát triển kinh tế.
Về nguyên tắc, sử dụng đồng thời tất cả các loại vaccine phòng COVID-19 đủ điều kiện từ các nguồn cung ứng khác nhau. Đảm bảo tiêm hết số lượng vaccine trước khi hết hạn sử dụng tránh để lãng phí vaccine. Đảm bảo tỷ lệ bao phủ và tỷ lệ sử dụng vaccine cao cho người trong độ tuổi tiêm chủng được tiêm vắc xin phòng COVID-19 (đạt trên 90%). Đảm bảo tối đa an toàn tiêm chủng.
Phạm vi triển khai chiến dịch là trên quy mô toàn quốc, trong đó ưu tiên cho: các tỉnh, thành phố đang có dịch (ưu tiên tiêm chủng trước cho các đối tượng ở vùng đang có dịch); các tỉnh, thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm hoặc có thực hiện thí điểm các đề án phát triển kinh tế của Chính phủ; các tỉnh, thành phố có nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đông công nhân và dân cư; các tỉnh, thành phố có biên giới, giao lưu đi lại lớn, có cửa khẩu quốc tế.
Hình thức triển khai là tổ chức tiêm chủng tại các các cơ sở tiêm chủng đủ điều kiện ở tất cả các tuyến (tại các điểm tiêm chủng cố định và tiêm chủng lưu động)./.
