Trong những năm qua, Công tác bảo tồn và khai thác, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống được thành phố Lào Cai thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm khai thác di sản văn hóa hướng tới phát triển du lịch bền vững.
Thành phố Lào Cai có vị trí địa lý thuận lợi, có cửa khẩu Quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu đóng vai trò trung tâm trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - HàNội - Hải Phòng - Quảng Ninh, là cầu nối, cửa ngõ không chỉ của Việt Nam mà còn cả các nước ASEAN với thị trường tỉnh Vân Nam và miền Tây Nam (Trung Quốc), hệ thống giao thông liên vùng, liên Quốc tế; cùng những tiềm năng, thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên và giá trị văn hóa tâm linh, văn hóa truyền thống phong phú, đa dạng, đặc sắc. Thành phố Lào Cai hiện có 09 di tích lịch sử, trong đó 04 di tích (Đền Thượng, Đền Mẫu, Đền Cấm, Di tích cách mạng Cam Đường) được xếp hạng di tích cấp Quốc gia; 05 di tích được xếp hạng di tích cấp tỉnh (Đền Đôi Cô- Chùa Cam Lộ, Đền Quan, Đền Vạn Hòa, đền ngòi bo,Khu di tích lịch sử Trung tâm kỹ thuật nghiệp vụ C17 - Bộ Công An). Có 09 Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, gồm: Nghi lễ cấpsắc người Dao; Nghi lễ Then của người Tày; Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy (Lễ hội Xuống đồng); Lễ hội Lồng Tồng của người Tày (Lễ hội Xuống đồng); Kéo co của người Tày, người Giáy; Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Xa Phó; Chữ Nôm của người Dao; Lễ cúng rừng của người Dao; và Lễ hội Đền Thượng đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Lễ hội Đền Thượng là một trong những sự kiện văn hóa quan trọng của thành phố Lào Cai và tỉnh Lào Cai.
Trong những năm qua, Công tác bảo tồn và khai thác, phát huy các giá trị văn hóa truyền thốngđược thành phố Lào Cai thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm khai thác di sản văn hóa hướng tới phát triển du lịch bền vững. Thực hiện đề án số 03 “Phát triển du lịch tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2016-2020” và đề án số 08 “Phát triển văn hóa, thể thao tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2016-2020” của tỉnh Lào Cai, Thành phố đã banhành Đề án số 10 “Phát triển văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao gắn với giữ gìn bản sắc văn hoácác dân tộc; xây dựng con người Thành phố Lào Cai văn minh, lịch sự, thân thiện, kỷ cương” là sự lựa chọn, là giải pháp phù hợp, cần thiết, có tính đột phá nhằm phát triển văn hóa - Văn nghệ, thể dục - Thể thao gắn với giữ gìn bản sắc văn hoácác dântộc; xây dựng hình ảnh con người Lào Cai văn minh lịch sự thân thiện kỷ cương để xứng đáng là người dân thành phố anh hùng, đi đúng với định hướng mục tiêu nhiệm vụ đề ra trong Nghị quyết 06-NQ-TU của Ban thường vụ tỉnh ủy Lào Cai ngày 20/10/2016 về Phát triển thành phố Lào Cai giai đoạn 2016-2020, định
hướng đến năm 2030 là“Thực hiện tốt nếp sống văn hóa văn minh đô thị, tạo bước chuyển biến mới trong xây dựng văn hóa người Lào Cai “Văn minh, lịch sự, thân thiện, kỷ cương”. Cùng với đó là các hoạt động bảo tồn, giữ gìn, phục dựng, lưu giữ di sản văn hóa gắn với khai thác các loại hình du lịch lịch sử, du lịch tâm linh, du lịch văn hóa, sinh thái, du lịch văn hóa cộng đồng gắn với mô hình sinh kế nông nghiệp nông thôn, các sản phẩm OCOP đang từng bước được phát huy, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan và sinh hoạt văn hóa, tìm hiểu về phong tục tậpquán sinh hoạt của cộng đồng nhân dân. Với 211 câu lạc bộ, đội văn nghệ. Trong đó có 20 Câu lạc bộ văn nghệ, nghệ thuật do thành phố quyết định thành lập với gần 1000 thành viên tham gia, 191 câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ với nhiều loại hình câu lạc bộ như: CLB khiêu vũ, CLB nghệ thuật,đội văn nghệ bản sắc,CLB thơ,…
Phát triển du lịch văn hóa gắn với du lịch cộng đồng tại các xã Tả Phời, Hợp Thành là một trong những sản phẩm du lịch được định hướng phát triển trong giai đoạn 2020 - 2025, đây sẽ là điều kiện thuận lợi để thành phố Lào Cai khai thác các thế mạnh về thiên nhiên, văn hóa, làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch của thành phố để hấp dẫn du khách, đồng thời bảo tồn giá trị di sản văn hóa dân tộc. như: Xã Tả Phời đã phục dựng và thiết kế một ngôi nhà sàn để triển khai mô hình phát triển dịch vụ gắn với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Du khách tới đây vừa được thưởng thức những món ăn đậm đà bản sắc các dân tộc, vừa được hòa mình trong bầu không khí vui tươi của những điệu hát then, đàn tính, những điệu múa dân gian không chỉ phục vụ nhu cầu văn hóa trên địa bàn, mà còn sẵn sàng chia sẻ những nét đẹp bản sắc văn hóa của dân tộc mình với bạn bè, du khách gần xa.
Trong nhiệm kỳ 2020 – 2025, bám sát Nghị quyết số 33-NQ/TW của BCH Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước và Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Đảng bộ thành phố Lào Cai xác định: Xây dựng các các tour, tuyến, các sản phẩm du lịch mới, chất lượng cao, có tính độc đáo, tăng sức cạnh tranh, kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch, tạo ra cơ hội cho dân cư bản địa như du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng, trải nghiệm, du lịch mua sắm, nghỉ
dưỡng, du lịch sự kiện… Khai thác hiệu quả lợi thế về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, bản sắc văn hóa đặc sắc các dân tộc; Trùng tu, tôn tạo hệ thống các di tích lịch sử văn hóa, di tích lịch sử cách mạng đáp ứng nhu cầu tâm linh, chiêm bái của Nhân dân và du khách.Đồng thời, tập trung vào một số giải pháp: Xây dựng, phát triển mới các điểm du lịch của thành phố trình tỉnh công nhận: Điểm tham quan công viên Hồ Chí Minh (phường Lào Cai), chợ văn hóa vùng cao Tả Phời, Hợp Thành…Phát triển du lịch văn hóa gắn với du lịch cộng đồng, khai thác giá trị văn hóa đặc trưng của các dân tộc ít người như các lễ hội, làng nghề truyền thống, ẩm thực... Tổ chức Cuộc thithiết kế và sáng tạo sản phẩm đồ lưu niệm và quà tặng du lịch thành phố Lào Cai. Tiếp tục cụ thể hóa Quy tắc ứng xử văn hóa, văn minh, xây dựng người Lào Cai văn minh, lịch sự, thân thiện, kỷ cương. Tăng cường hợp tác xúc tiến, quảng bá,phát triểndu lịch giữa thành phố Lào Cai với các huyện, các tỉnh và tỉnh Vân Nam (TrungQuốc). Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng, chuyên môn nghiệp vụ du
lịch cho cán bộ quản lý các cấp, nhân viên các khu điểm du lịch, đội ngũ lao động của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch trên địa bàn thành phố; Đặc biệt quan tâm về kiến thức văn hóa lịch sử, địa phương.
